IJssel high water door Agami Photo Agency (bron: Shutterstock)

Pleidooi om ruimtegebruik af te stemmen op water en bodem

20 augustus 2021

2 minuten

Analyse Onze ruimtelijke inrichting loopt tegen de grenzen van het water- en bodemsysteem aan. Deltares, BoschSlabbers en Sweco pleiten voor een herinrichting van Nederland, afgestemd op de mogelijkheden en beperkingen van water en bodem.

Eeuwenlang zijn we erin geslaagd om ons land en water in te richten volgens onze wensen. Zo hebben we slappe gronden opgehoogd, beken aangelegd om water af te voeren en zelfs land op zee gewonnen. Maar nu merken we dat we tegen de grenzen aanlopen. Nederland is meters gezakt, de zeespiegel stijgt, het weer wordt grilliger en rivieren krijgen vaker te maken met te hoge en lage waterstanden.

Leestip

Het relatief kleine oppervlak van Nederland is de afgelopen decennia steeds intensiever ingericht. We willen veel op een klein oppervlak, dicht naast elkaar. Dat heeft geleid tot een sterk technisch gereguleerd waterbeheer, en tot gebruiksfuncties die elkaar in de weg zitten. Grondwater wordt verontreinigd door landbouwemissies, natuurgebieden verdrogen door drinkwaterwinning en drainage van landbouwgronden, zoute kwel bedreigt teelten, wateroverlast schaadt woningen en wegen zakken weg in laagveengebieden.

Het huidige systeem kan op veel plekken niet de gevolgen van klimaatverandering opvangen. Onze ondergrond is voor verschillende gebruiksfuncties nu al te slap, steeds vaker te nat of te droog en wordt in de toekomst te zout of te gevaarlijk. Daardoor is het risico groot dat het water- en bodemsysteem op den duur niet meer kan leveren wat we nodig hebben aan basisbehoeften, zoals schone lucht, voedselproductie of schoon drinkwater.

Meer ruimte nodig voor water

In het essay ‘Op waterbasis’ (pdf, 7 MB) stellen we voor dat water en bodem meer het uitgangspunt moeten worden. Dat betekent vooral dat we moeten streven naar een veerkrachtig en flexibel Nederlands landschap, met ruimte voor water. Niet alleen horizontale maar ook verticale ruimte: meer ruimte in hectares én meer mogelijke variaties in waterpeil. Een landschap dat de veranderingen in klimaat, zeespiegel en bodemligging aankan. Deze transitie van de ruimtelijke inrichting zal meerdere decennia kosten. Daarom moeten we er volgens de auteurs nu al mee beginnen.

Het essay laat met voorbeelden zien waar urgente knelpunten zitten en toont deze knelpunten ook op een fysiografische kaart. De kaart laat zien welke gebieden nat, droog, zout, slap, zettingsgevoelig en overstroombaar zijn. De kaart is bedoeld om de dialoog aan te gaan: hoe willen we de ruimte van Nederland in de toekomst inrichten? En hoe kunnen we dat zo goed mogelijk afstemmen op de ondergrond?


Dit artikel verscheen eerder op Kennisportaal Klimaatadaptie


Cover: ‘IJssel high water’ door Agami Photo Agency (bron: Shutterstock)


Logo kennisportaal klimaatadaptatie door Kennisportaal Klimaatadaptatie (bron: @klimaatloket)

Door Kennisportaal Klimaatadaptatie

dé informatiebron voor iedereen die werkt aan klimaatadaptatie


Meest recent

milieuvriendelijke rivieroever in de stad Veenendaal door Rudmer Zwerver (bron: Shutterstock)

Groen is geen luxe, maar een noodzakelijke investering

Hoeveel levert het op om onze steden groener te maken? Arcadis en Rebelgroup zochten het uit voor het ministerie van VRO. De baten én de kosten lopen op tot in de miljarden.

Onderzoek

18 juli 2025

GO cover week 29 door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Dit was de groene week vol pijnlijke vragen

Het was een groene week op Gebiedsontwikkeling.nu. Het ging over hoveniers die bewoners helpen om zelf hun buurtgroen te beheren en de introductie van een Nederlandse Ecologische Parkstructuur. En er werden pijnlijke vragen gesteld.

Weekoverzicht

17 juli 2025

Groene Oase tussen gebouwen in door Rene Notenbomer (bron: Shutterstock)

Buurtgroen in eigen hand met de hovenier als schakel tussen gemeente en bewoners

Hoveniers die bewoners helpen om zelf hun buurtgroen te beheren: dat is het idee achter het Wageningse project ‘De Nieuwe Hovenier’. In de aanpak werken groenbedrijven, bewonersinitiatieven en gemeenten of woningcorporaties samen aan een groene buurt

Analyse

17 juli 2025