Thumb_infra en stationsgebieden_0_1000px

Referendum stationsproject Stuttgart21

9 januari 2012

3 minuten

Nieuws Grote binnenstedelijke gebiedsontwikkelingen leiden in ons land tot felle tegenstand. Geen middel wordt ongemoeid gelaten om het publiek te betrekken of te beïnvloeden.

Ondanks felle protesten toch voldoende draagvlak

Bij referenda in ons land voor bijvoorbeeld de Noord-Zuidlijn werd de opkomstdrempel niet gehaald met als gevolg dat de gemeente gewoon door kon gaan. In de Duitse stad Stuttgart werd vorige week een referendum gehouden voor het zeer grote stationsproject Stuttgart21. Opkomstdrempel werd hier behaald en ondanks de geweldige protesten van tienduizenden tegenstanders, was een meerderheid toch voor. Een verrassende uitslag volgens veel nieuwsberichten, maar eigenlijk gewoon heel logisch.

Het project Stuttgart21 behelst het aansluiten van de stad op de toekomstige internationale hogesnelheidslijn tussen Londen, Parijs, Wenen en Boedapest. Tegenstanders willen het project stilleggen; het zou miljarden kosten, schade toebrengen aan het milieu en ten koste gaan van investeringen in de regionale infrastructuur. Ook politieke onzichtbaarheid en het gebrek aan inspraak door burgers zou een reden zijn voor de protesten.

Slechte communicatie en gebrek aan draagvlak

De hevige protesten zijn een prachtig voorbeeld van de mogelijke gevolgen van slechte communicatie en gebrek aan draagvlak. Burgers worden niet gehoord en voelen zich dus genoodzaakt om de straat op te gaan. Door geen of onvoldoende pers- en crisiscommunicatie neemt de media hun standpunt over en worden de protesten breed uitgemeten in de diverse (inter)nationale media. De bal is gaan rollen; een ware oorlog tussen politiek en de burger is begonnen, in ieder geval volgens de media.

De tegenstand lijkt steeds groter te worden, een slechte basis voor de komende jaren van uitvoering. De politiek besluit dat het volk mag stemmen over de doorgang van het project. Er wordt een referendum gehouden met een hoog participatievereiste: in dit voorbeeld wordt het project alleen stopgezet wanneer minimaal 2,5 miljoen stemgerechtigden het plan afwijzen. 48% van de 7,6 miljoen stemgerechtigden in het gebied komen individueel hun stem uitbrengen. En wat blijkt, ruim 58% van de kiezers stemt voor het project. Ruim voldoende om Stuttgart21 door te laten gaan. Een echte verrassing is het naar mijn idee niet. Dit is een typisch geval van groepspolarisatie.

Groepspolarisatie

Pol en Swankhuisen definiëren groepspolarisatie in hun boek ‘Nieuwe aanpak van overheidscommunicatie’ als volgt: “Groepspolarisatie wil zeggen dat de mening van de leden van een groep tijdens een discussie de neiging heeft steeds extremer te worden (is de houding bij aanvang negatief, dan wordt deze steeds negatiever; is hij positief, dan wordt hij steeds positiever). Opmerkelijk is dat de individuele deelnemers aan de bijeenkomst na afloop vaak een veel minder extreme houding hebben dan tijdens de bijeenkomst”.

Groepspolarisatie kan op grote maar ook zeker op kleinere schaal voorkomen. Denk aan de zendergerichte informatiebijeenkomsten waarbij een of twee bewoners opstaan en de rest van de zaal meenemen. Vaak wordt na zo’n bijeenkomst de indruk gewekt dat de omgeving ontevreden is terwijl Stuttgart21 het bewijs is dat dit niet zo hoeft te zijn. De gemeente of ontwikkelaar worden hierdoor op het verkeerde been gezet.

Om deze en andere vormen van tegenstand bij binnenstedelijke gebiedsontwikkelingen te voorkomen is adequate omgevingscommunicatie noodzakelijk. Breng de omgeving goed in kaart, wie is voor of tegen? Ga het gesprek aan met tegenstanders, zoek goede alternatieven voor algemene informatiebijeenkomsten. Zorg voor eerlijke communicatie en sta open voor de zorgen van de omgeving. Het belangrijkste van alles is misschien wel het besef van zowel overheden als ontwikkelaars dat er ontwikkeld wordt in een omgeving waar mensen leven. Helaas is dit besef er nog onvoldoende.


Cover: ‘Thumb_infra en stationsgebieden_0_1000px’


Door Kim van Vliet

Communicatie- en participatiedeskundige Dietz Communicatie


Meest recent

Bord op de bouwplaats door Martin Bergsma (bron: Shutterstock)

Afwegingskader voor versnelling woningbouwplannen: zo kunnen gemeenten beter prioriteren

Gemeenten staan bol van de woningbouwambities, maar leiden onder een gebrek aan daadkracht en middelen. De juiste afwegingen maken is dan ook essentieel. Wouter Jan Verheul en Koos Seerden helpen gemeenten om toch te kunnen versnellen.

Onderzoek

24 oktober 2025

Weekoverzicht donderdag 23 oktober door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Dit was de week van de frisse blikken die recht doen aan het verleden

Deze week waaide er een frisse wind door het vakgebied. De stad wordt vernieuwd vanuit het water, het dorre hout wordt gekapt en regels verdwijnen. Maar de lessen uit het verleden blijken ook nog steeds waardevol te zijn.

Weekoverzicht

23 oktober 2025

Emmerhout, Emmen door Teun van den Ende (bron: Teun van den Ende)

Erfgoed en leefbaarheid: over alledaags erfgoed in Utrecht en Emmen

Onderzoeker Teun van den Ende ging de afgelopen maanden op pad in zes steden om het antwoord te vinden op de vraag: welke rol speelt het cultureel erfgoed in de leefbaarheid van een wijk? In deze aflevering bezoekt hij Utrecht en Emmen.

Onderzoek

23 oktober 2025

Uw gastbijdrage op GO.nu: Over gastbijdragen

Uw gastbijdrage op GO.nu

Wij staan open voor bijdragen uit wetenschap en praktijk. Wij moedigen auteurs aan hun kennis en ervaring te delen.

Over gastbijdragen
Uw project toevoegen: Ga naar de GO-Projectenkaart

Uw project toevoegen

Wilt u graag een gebiedsontwikkeling toevoegen aan de GO-projectenkaart? Vul dan via onderstaande link het formulier in.

Ga naar de GO-Projectenkaart
Uw organisatie bij de SKG: Ga naar de SKG-website

Uw organisatie bij de SKG

Uw organisatie aansluiten op het netwerk van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling? Neem dan contact op.

Ga naar de SKG-website
Uw bijeenkomst in de agenda: Neem contact op

Uw bijeenkomst in de agenda

U kunt uw gebiedsontwikkeling-gerelateerde evenement aankondigen via onze agenda door contact op te nemen met de redactie.

Neem contact op