breda station

Revolutionair perspectief

5 juni 2017

3 minuten

Het lijkt alsof de Branchevereniging Nederlandse Architectenbureaus (BNA) een nieuwe koers heeft uitgezet, zij het vooralsnog alleen met mooie woorden. Het ‘beste gebouw van Nederland’ is dit jaar zoals gebruikelijk een megaproject van een architect die al sinds ik me heugen kan tot de top tien behoort: het nieuwe station in Breda van Koen van Velsen. Erg bijzonder is dat station niet, het moet zoals gebruikelijk de verkommerde buurt achter het station verbinden met de drukke voorzijde, er zijn winkels, kantoren en woningen gerealiseerd. Het is, aldus de jury, ‘een nieuw stuk stad’. Zo lijkt het een beetje alsof Van Velsen een grote ontdekking heeft gedaan, maar dit idee werd al lang geleden in het Utrechtse Hoog Catharijne gerealiseerd.

Ook de tweede keus, het Stadhuis in Deventer, kan moeilijk verrassend worden genoemd, eerder bedenkelijk. Een groot project van Neutelings Riedijk. Eind goed al goed, zeggen we altijd, maar de uiterst problematische geschiedenis van dit bouwplan zou mij als jurylid niet kunnen bekoren. Het siert de architecten dat zij het tot een goed einde hebben gebracht, maar zoveel maatschappelijke en politieke beroering in een vriendelijke provinciestad geeft wel aan dat de maatschappelijke rol van de bouwkunst de afgelopen jaren scherp ter discussie is gesteld door boze burgers.

Gelukkig wordt dit probleem in het juryrapport ter sprake gebracht. Het tijdperk van iconisch geweld ontworpen door ijdele supersterren is voorbij. Nu, na de crisis, gaat het weer: ‘om de maatschappelijke bijdrage die architectuur kan leveren. Er wordt nagedacht over andersoortige, alledaagse opgaven’. Men heeft zelfs serieus naar Kleiburg gekeken, de klusflat in de Amsterdamse Bijlmer. Een geniaal project dat natuurlijk had moeten winnen, omdat zo het bewijs is geleverd dat de sloop van de Bijlmer getuigt van een totaal gebrek aan maatschappelijk inzicht bij de bureaucraten die nog altijd de baas zijn in de hoofdstedelijke woningbouw.

De BNA heeft destijds niet tegen dit oliedomme besluit geprotesteerd, de schoorsteen moet immers roken, zoals een bekende architect mij nog eens uitlegde. Vroeger betekende BNA Bond van Nederlandse Architecten, nu is het Branchevereniging geworden. Dat is toch meer iets voor handelsreizigers of kleine middenstanders, intellectuelen met een mooi beroep hebben geen branchevereniging.

Dit is misschien niet het moment om alleen maar zuur commentaar te geven. Een zwaluw maakt nog geen zomer, maar het is wel degelijk een goed voorteken. Ook in het jaarboek, dat ik daarom dit jaar maar weer eens ga aanschaffen, wordt gesproken over een revolutionair perspectief na de crisis. Laten we er het beste van hopen. De lokroep van het grootkapitaal is echter moeilijk te weerstaan. Grote opdrachten, veel geld verdienen, wie wil dat niet? En beroemd worden natuurlijk, net als Sir Norman Foster.

Maar de architectuurgeschiedenis is tamelijk meedogenloos. Van Gendt en zonen was lange tijd het meest succesvolle architectenbureau van Amsterdam en toch blijft het een architectuurhistorische voetnoot. Het zal mij benieuwen welke Nederlandse architecten na Aldo van Eyck een plaats zullen krijgen in de internationale vakliteratuur. Zover heeft Van Gendt het nooit geschopt. H.P. Berlage natuurlijk wel, omdat hij serieus nadacht over zijn maatschappelijke rol als architect.


Bron: NRP

Cover: Michel Curi, Flickr Creative Commons


Cover: ‘breda station’


Vincent van Rossem

Door Vincent van Rossem

Architectuurhistoricus & Hoogleraar Monumenten en stedenbouwkundige vraagstukken


Meest recent

Berlijn, Duitsland door Jan Fock (bron: Shutterstock)

Bereikbare stad en toch leefbaar, het kan wel

Steeds meer steden kiezen voor minder auto’s in de stad, maar in Berlijn en Las Vegas willen stadsbestuurders snelwegen juist uitbreiden, tot afschuw van bewoners. Er zijn ook voorbeelden waarin bereikbaarheid en omgevingskwaliteit samen opgaan.

Nieuws

26 september 2023

IJBURG, Amsterdam door Frans Blok (bron: Shutterstock)

Grote belangstelling voor zelfbouw maar veel stedelijke gemeenten doen er weinig voor

De woonconsument wil wel, maar de gemeenten stellen geen grond beschikbaar voor particulier opdrachtgeverschap – al dan niet groepsverband. Geurt Keers en Rob de Wildt kijken naar de kansen voor PO maar zijn weinig hoopvol.

Analyse

26 september 2023

Oostende, België door SL-Photography (bron: Shutterstock)

Zorgen aan de Belgische kust zijn lessen voor Nederlandse gebiedsontwikkelaars

De versteende Belgische kust met de muur aan appartementengebouwen is de nachtmerrie van veel (Nederlandse) gebiedsontwikkelaars. Welke lessen kunnen ‘wij’ trekken uit de keuzes die de afgelopen decennia in België zijn gemaakt?

Analyse

25 september 2023