Gasturbine door Ha-nu-man (bron: shutterstock.com)

Rijksadviseurs: energiehoofdstructuur bepaalt de ruimtelijke inrichting van Nederland

28 september 2022

3 minuten

Nieuws De huidige energiecrisis laat zien dat een betaalbare en betrouwbare energievoorziening van cruciaal belang is voor iedereen. Volgens het College van Rijksadviseurs hét moment om de aanleg van de nieuwe energiehoofdstructuur bepalend te maken voor de ruimtelijke inrichting van Nederland. “Overbrug de kloof tussen energie en ruimte.”

“Zonder de samenhang met gebiedsontwikkeling komt de energietransitie niet van de grond.” Laurens de Vries was begin maart, na zijn benoeming tot hoogleraar Complex Energy Transitions aan de Technische Universiteit in Delft, al duidelijk. De samenhang tussen de energietransitie en het vakgebied van gebiedsontwikkeling moet beter. Anders komt er van de ambitieuze plannen helemaal niets terecht. “Energie en planologie zijn nu vaak nog behoorlijk gescheiden werelden en dat is in de praktijk lastig. De beperkingen van het energienetwerk moeten sterker worden meegenomen in gebiedsontwikkeling.”

Grote inrichtingsopgave

Het College van Rijksadviseurs (CRa) gaat in het eerder deze maand verschenen rapport Hefboom voor een schone toekomst nog een stap verder. Zij stellen dat een langetermijnvisie op de ruimtelijke inrichting van Nederland onlosmakelijk verbonden is met het robuust en toekomstbestendig investeren in de energie-infrastructuur. Hoogspanningsleidingen, -stations en ondergrondse buisleidingen moeten mee kunnen bewegen met de grote ruimtelijke veranderingen die deze eeuw gaan plaatsvinden.

De energie-infrastructuur is niet alleen een technische maar tegelijk ook een ruimtelijke opgave die sterk ordenend is

Ergo: de aanleg van deze nieuwe energiehoofdstructuur moet bepalend worden voor de ruimtelijke inrichting van Nederland. Om deze manier van denken de komende tijd concreet vorm te kunnen geven, adviseert het CRa om de kloof tussen energie en ruimte te overbruggen. Volgens de Rijksadviseurs is het gat tussen de energiesector en de ruimtelijke ordening onverminderd groot, terwijl ze elkaar nodig hebben om verder te komen.

Landschap niet leeg

De energie-infrastructuur is volgens hen dan ook niet alleen een technische, maar tegelijk een ruimtelijke opgave die sterk ordenend is en richting geeft aan toekomstige (stedelijke) ontwikkelingen. “Daarnaast is het een grote inrichtingsopgave. Het landschap is niet leeg en niet zonder betekenis en veel andere functies vragen ook om ruimte. Bestaande waarden, landschappelijke structuren en kwaliteiten moeten daarom medebepalend zijn voor de plekken waar de energieproductie en -infrastructuur in het landschap landen.”

Windturbines en watermolens in landschap door Maarten Zeehandelaar (bron: shutterstock.com)

‘Windturbines en watermolens in landschap’ door Maarten Zeehandelaar (bron: shutterstock.com)


Een van de oorzaken waarom de kloof nog steeds zo groot is, is het feit dat de energie- en ruimtelijke professionals elkaar niet goed kennen en te weinig ontmoeten. En als ze elkaar spreken, ontbreekt het volgens het CRa vaak aan een gemeenschappelijk vocabulaire. “Het is noodzakelijk dat deze disciplines wederzijds begrip voor ieders logica en kennis kweken, een gemeenschappelijke (beeld)taal ontwikkelen en gezamenlijk werken aan toekomstverkenningen. Dat kost tijd en aandacht.”

Het wordt mogelijk om te sturen op duurzame en circulaire industrie op veilige locaties in onze kwetsbare delta

Urgente opgaven als de energie-infrastructuur en -opwekking, klimaatadaptatie, stikstof en natuur moeten in samenhang worden aangepakt, zo stelt het CRa. Dan ontstaat ook meer draagvlak voor ingrepen die de leefomgeving veranderen. Oefenen en experimenteren met dergelijke deals is volgens de deskundigen hard nodig. En door de nieuwe energiehoofdstructuur die op deze manier kan ontstaan, wordt het voor gebiedsontwikkelaars mogelijk “om te sturen op duurzame en circulaire industrie op veilige locaties in onze kwetsbare delta.”


Lees het volledige rapport op de website van het College van Rijksadviseurs.


Cover: ‘Gasturbine’ door Ha-nu-man (bron: shutterstock.com)


Jasper_monster_sandervanwettum door Sander van Wettum (bron: SKG)

Door Jasper Monster

Waarnemend hoofdredacteur Gebiedsontwikkeling.nu


Meest recent

Slachthofhuis Haarlem door Reinier Bergsma (bron: BPD)

Slachthuishof Haarlem, collectief wonen aan de basis van het stedelijk woonmilieu

Bij binnenstedelijke transformatieprojecten in de stad denken veel mensen snel aan hoge torens. Dat ze ook met veel groen, gedeelde tuinen, grondgebonden woningen en een autoluw milieu vorm kunnen krijgen, laten BPD en De Nijs in Haarlem zien.

Casus

17 oktober 2025

Week42_weekoverzicht_GO door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Dit was de week van de grote investeringen

Deze week ging het vooral over investeren. Met geld (subsidies, deelnemingen) maar ook met kennis, passie en lef. Allemaal ingrediënten die projecten en gebieden verder helpen.

Weekoverzicht

16 oktober 2025

ASML teken op kantoorgebouw door qizai00 (bron: Shutterstock)

Chipmachinefabrikant ASML investeert in publiek-private samenwerking in de sociale woningvoorraad van Eindhoven

De samenwerking tussen ASML en het Rijk maakt extra geld vrij voor sociale huurwoningen in de Metropoolregio Eindhoven. Corporaties kunnen subsidies aanvragen om onrendabele toppen te dekken. ASML investeert in een regio met snelgroeiende woningnood.

Analyse

16 oktober 2025

Uw gastbijdrage op GO.nu: Over gastbijdragen

Uw gastbijdrage op GO.nu

Wij staan open voor bijdragen uit wetenschap en praktijk. Wij moedigen auteurs aan hun kennis en ervaring te delen.

Over gastbijdragen
Uw project toevoegen: Ga naar de GO-Projectenkaart

Uw project toevoegen

Wilt u graag een gebiedsontwikkeling toevoegen aan de GO-projectenkaart? Vul dan via onderstaande link het formulier in.

Ga naar de GO-Projectenkaart
Uw organisatie bij de SKG: Ga naar de SKG-website

Uw organisatie bij de SKG

Uw organisatie aansluiten op het netwerk van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling? Neem dan contact op.

Ga naar de SKG-website
Uw bijeenkomst in de agenda: Neem contact op

Uw bijeenkomst in de agenda

U kunt uw gebiedsontwikkeling-gerelateerde evenement aankondigen via onze agenda door contact op te nemen met de redactie.

Neem contact op