Onderzoek Het woningbouwbeleid focust te eenzijdig op nieuwbouwprojecten. Zonde, stellen honderd organisaties in het vandaag gepubliceerde Renovatiemanifest. Het op grote schaal renoveren van bestaande gebouwen kan volgens de ondertekenaars een half miljoen nieuwe woningen opleveren.
Woningen splitsen, flatgebouwen optoppen en panden herbestemmen; het kabinet moet veel meer werk maken van het verbouwen en renoveren van de bestaande woning- en gebouwenvoorraad. Die boodschap wordt door 100 maatschappelijke organisaties – van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling tot Natuurmonumenten en de provincie Gelderland – afgegeven in het vandaag gepresenteerde ‘Renovatiemanifest’. Volgens de ondertekenaars ligt er een enorme kans in het realiseren van extra woonruimte door gebouwen efficiënter te benutten. Dat kan de woningbouwproductie versnellen en beperkt het beslag van nieuwe woningen op de schaarse ruimte. Ook kan het transformeren van woningen andere maatschappelijke opgaven bevorderen – denk bijvoorbeeld aan het gelijktijdig splitsen en verduurzamen van huizen.
Een half miljoen woningen
Het manifest kwam tot stand op initiatief van het Nationaal Renovatie Platform (NRP) en Natuur en Milieu. De ondertekenaars constateren dat een groot deel van de 8 miljoen huizen in Nederland in feite te weinig bewoners heeft. Nederland heeft de afgelopen decennia heel veel gezinswoningen gebouwd. Maar de gemiddelde gezinsgrootte is scherp gedaald en het aantal eenpersoonshuishoudens groeit. Ook staan er allerlei gebouwen langdurig leeg. In de gebouwde omgeving is dus volop ruimte te vinden voor extra bewoners. Gedacht wordt dat er ongeveer een half miljoen woningen via transformaties gerealiseerd kunnen worden.
De ondertitel van het manifest luidt ‘de meeste woningen staan er al’. De focus van het woningbouwbeleid ligt te eenzijdig bij nieuwbouwprojecten, valt in het document te lezen. Nieuwbouw moet gecombineerd worden met het renoveren van bestaande gebouwen om er meer mensen te huisvesten. Dat is niet alleen een snelle, maar ook een duurzame manier van woningen toevoegen. De bouw is een belangrijke bron van CO2-uitstoot door al het cement en staal dat gebruikt wordt. Verbouwen is een veel minder vervuilende bezigheid, die minder nieuwe grondstoffen vraagt. Ook zorgen transformaties voor een efficiënt hergebruik van materialen, waardoor een bijdrage aan de circulaire economie wordt geleverd.
Huidige bewoners betrekken
Het vergroten van de woningvoorraad kan bestaande buurten en wijken een oppepper geven. Woningen opsplitsen in kleinere ouderenwoningen zorgt voor doorstroom, waardoor gezinnen de kans krijgen om de vrijgekomen grotere huizen te betrekken. In het manifest wordt benadrukt dat het cruciaal is om de huidige bewoners te betrekken bij de planvorming rondom verdichtingsoperaties. De huidige bewoners moeten ook profiteren van de extra woningen in de buurt. Dit kan door verschillende opgaves te combineren: het creëren van extra huizen kan bijvoorbeeld hand in hand gaan met het verbeteren van het groen. Ook kan er ruimte ontstaan voor vernieuwende woonzorgconcepten waardoor mensen langer in hun eigen wijk kunnen blijven wonen.
Vanwege ongewenste bijeffecten zijn sommige gemeentes huiverig om woningsplitsing toe te staan
Het op grote schaal extra woningen in de bestaande bouw passen, vraagt – uiteraard – om stevig beleid. De organisaties achter het manifest kijken daarbij naar de minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening. Ze roepen minister Keijzer op om in de nieuwe Nota Ruimte in te zetten op kleinschalige verdichting binnen dorpen en steden. Dat vraagt om heldere doelstellingen voor het aantal woningen dat door transformaties wordt toegevoegd. Met de provincies kunnen hier in woondeals afspraken over worden vastgelegd. Ook moet het splitsen van woningen makkelijker en financieel aantrekkelijker worden. Vanwege ongewenste bijeffecten, zoals een onstuimige groei van verkamerde woningen voor arbeidsmigranten, zijn sommige gemeentes huiverig om woningsplitsing toe te staan. Het ministerie zou samen met de gemeentes landelijke splitsingsrichtlijnen moeten opstellen om helderheid te verschaffen over de randvoorwaarden.
Langetermijnbeleid
Daarnaast moet de samenwerking tussen verschillende partijen worden bevorderd: overheid, woningcorporaties, ontwikkelaars en bedrijven moeten samen nieuwe woonconcepten vormgeven en realiseren. Dit alles vraagt om langetermijnbeleid. Maar dat wil niet zeggen dat alles van tevoren moet worden dichtgetimmerd. Integendeel zelfs, stellen de organisaties achter het manifest. Voor het slagen van een grootschalige renovatie van de bestaande bouwvoorraad is ruimte om te experimenteren noodzakelijk. Het wiel is nog niet uitgevonden. Daar hoort bij dat nieuwe coalities van overheden en ontwikkelaars al doende uitvogelen wat werkt – en ook wat niet.
Eind mei vond in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam een debat plaats over ‘Optoppen op Topniveau’.
Deze inhoud kan niet getoond worden in verband met jouw cookie-wensen. Accepteer tracking cookies of bekijk Gebiedsontwikkeling #58 : Optoppen op Topniveau op YouTube.
Meer informatie over hoe wij omgaan met jouw privacy vind je onder Copyright & Privacy
Cover: ‘Panden renoveren’ door Audio und werbung (bron: Shutterstock)
Door Kaz Schonebeek
Redacteur Gebiedsontwikkeling.nu
