Soesterberg-Noord  © Gemeente Soest

Stedelijke transformatie is vooral mensenwerk

11 maart 2018

4 minuten

De gemeente Soest is door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat aangewezen als ontwikkelingsgebied voor de Crisis- en herstelwet (CHW). De wet maakt de binnenstedelijke ontwikkeling van bedrijventerrein Soesterberg-Noord naar een woon- en werkgebied makkelijker. Door de CHW kan de gemeente (aanvraag) procedures verkorten en tien jaar afwijken van geldende normen voor een woonomgeving. Inmiddels is voor de woonwijk Soesterberg-Noord het bestemmingsplan goedgekeurd en zijn de meeste stakeholders blij met de voorgenomen transformatie. Janne Pijnenborg, wethouder van de gemeente Soest vertelt over het succesvolle traject. “Dit smaakt naar meer”.

Interview met Janne Pijnenborg, wethouder van de gemeente Soest

Vergrijzing en verdunning

In opdracht van de provincie en de gemeente zijn verschillende onderzoeken uitgevoerd naar de toekomst van onze regio. We weten nu dat als we niets doen, we door de vergrijzing en verdunning van huishoudens een onbetaalbare regio worden die niet meer aantrekkelijk is voor jonge mensen. Zij trekken weg waardoor de werkgelegenheid afneemt. We lopen dan de kans dat we een reservaat worden met alleen oudere en rijke inwoners. “Dat vinden we een onwenselijk scenario. We hebben als gemeente de taak om voor genoeg en betaalbare woningen te zorgen”. En voor woningen heb je ruimte nodig. De aantrekkelijkheid van Soest is dat het in een groene omgeving ligt. We worden omgeven door duinen, bossen en heide. Dat opgeven om woningen bij te bouwen heeft niet de voorkeur.

Ruimte voor natuur en wonen

Toen Vliegbasis Soesterberg in 2008 sloot en een natuurgebied werd, leek het aangrenzende bedrijventerrein Soesterberg-Noord een uitgelezen plek om ook woningbouw te ontwikkelen. Wonen bij een natuurgebied is erg aantrekkelijk, maar wat moet je dan met al die bedrijven? Het was echt net het Wilde Westen in Soesterberg-Noord. Omdat het terrein naast een vliegveld lag dat zo enorm veel lawaai maakte, is er nooit op geluid gehandhaafd. Alles kon en mocht daar. En toen moesten wij als gemeente komen vertellen dat alles zou veranderen. Van een vliegveld naar een natuur- en woongebied; dat is wel even een wereld van verschil. Om de milieuproblemen te beperken moeten de bedrijven met de grootste milieuzone verdwijnen of binnen 10 jaar minder hinderlijk worden gemaakt. We hadden in ons achterzak een alternatieve locatie én een potje met geld van het ministerie en de provincie om de bedrijven te ondersteunen bij een verbouwing of verhuizing.

Toen we gingen praten met de bedrijven over de toekomst van het gebied en vertelden wat de plannen waren, zette dat na verloop van tijd en tot onze eigen verbazing een vliegwiel in beweging. Er besloten enkele bedrijven weg te gaan, omdat de eisen die wij stelden niet uit te voeren waren voor hen. Dat zorgde ervoor dat andere bedrijven dachten; “ach, het is voor ons met het oog op de toekomst ook niet zo gek om weg te gaan. We verkopen de grond en gaan ons elders opnieuw huisvesten.” Over het algemeen is het transformeren van het bedrijventerrein zeer goed en harmonieus verlopen, maar natuurlijk gaat in zo’n traject niet alles alleen maar soepel. Vijf partijen hebben uiteindelijk tot bij de Raad van State geklaagd over onze communicatie over dit traject, maar daar geen gelijk in gekregen.

Stedelijke transformatie is vooral mensenwerk

Dat vliegwiel ontstond niet zonder slag of stoot. We hebben echt iedereen op een lijn moeten krijgen. We begonnen op het moment dat het vertrouwen in de gemeente beneden peil was. De eerste gesprekken die we hebben gevoerd zijn niet mals geweest. In totaal hadden we te maken met 100 bewoners, kleine bedrijven, maar ook multinationals. Daar gaat heel veel energie, tijd en kopjes thee in zitten. Het ging vooral om het geven van vertrouwen. En daarbij ook hard zijn. We doen wat we zeggen en we houden iedereen op de hoogte. Onze boodschap was eigenlijk: de wereld verandert. Deze omgeving blijft niet zoals die is. Maar hoe die verandert, daar kunnen we samen invloed op uitoefenen. Veel van de bedrijven werden bijgestaan door een jurist die ze adviseerde op basis van een oude realiteit. Het toverwoord was uitkopen. Maar dat geldt niet onder de Crisis- en herstelwet, daar moesten we eerlijk en duidelijk over zijn. Dat werd uiteindelijk erg gewaardeerd.

Je moet van moeilijke puzzels houden

Toen ik deze portefeuille kreeg, dacht ik echt dat het niets zou worden. Niemand zag eigenlijk iets in dit project. Ik dacht: “dit duurt jaren; in elk geval meer dan één bestuurstermijn.” Ik hield rekening met actiegroepen, de oprichting van nieuwe politieke partijtjes en hele stapels bezwaren. Maar het zat ons allemaal mee. Mensen waren welwillend. We hebben juridische en stedenbouwkundige issues allemaal tegelijk kunnen vastleggen in het bestemmingsplan. Dat leverde snel een positief oordeel van de Raad van State op. Dat gebeurt over het algemeen niet zo snel. Soesterberg-Noord smaakt naar meer. Ik zou nu de binnenstad willen aanpakken. Daar staan kleine bedrijfsruimten in het centrum die we op een soortgelijke manier zouden kunnen herbestemmen. We kunnen onze werkwijze proberen te standaardiseren. Het punt is vooral dat het mensenwerk is. We nodigen iedereen die er meer over wil weten uit om met ons te komen praten. We vertellen graag over onze ervaringen, maar weet wel: voor dit soort binnenstedelijke projecten heb je lef, een gunfactor en een rechte rug nodig.

Wilt u de komende jaren ook aan de slag met het versnellen en opschalen van de binnenstedelijke woningproductie voor economisch gezonde en leefbare steden? En wilt u verder met concrete vraagstukken, zoals belemmerende wet- en regelgeving, nieuwe instrumenten en samenwerkingsvormen? 

Meld uw binnenstedelijk gebiedstransformatieproject dan aan voor 31 maart, voor het meerjarige programma Stedelijke Transformatie. 

Meer informatie is te vinden op www.stedelijketransformatie.nl/waarom-meedoen

Dit item verscheen eerder op platform31.nl
Cover: Impressie van de nieuwbouwwijk in Soesterberg-Noord die Flight Deck gaat heten. © Gemeente Soest


Masterclass sLIM Reeks 2018 ‘Investeren in stedelijke gebiedstransformaties’ op 22 maart

Stedelijke gebiedstransformaties zijn complex, vergen grote investeringen en gaan gepaard met risico’s. Het onteigenen, uitplaatsen en slopen van bestaande bedrijven brengen hoge kosten met zich mee. Ook is dure bodemsanering vaak nodig evenals prijzige infrastructurele oplossingen. De sLIM Masterclass op donderdagmiddag 22 maart aanstaande draait om investeren in stedelijke gebiedstransformaties.

Welke partijen hebben de bereidheid om risicodragend te investeren en welke vormen van financiering zijn mogelijk bij gebiedstransformaties? Hoe kunnen we risicodragende voorinvesteringen verminderen en verkorten? Hoe brengen we de kosten omlaag en de opbrengsten omhoog? Welk grondbeleid zet je in en hoe koop je gebiedstransformaties aan? En welke bestaande en nieuwe samenwerkingsvormen en instrumentarium kunnen we inzetten?

In de masterclass onder leiding van Wouter Jan Verheul (TU Delft): oplossingsrichtingen, analyse, kritische beschouwingen en expertise uit de praktijk. Bovendien: een bezoek aan Merwedekanaalzone.

Doe uw voordeel met alle professionele denkkracht en praktijkexpertise en mis deze masterclass niet!

Aanmelden

Deelname is gratis, maar vanwege het beperkte aantal plekken is aanmelden noodzakelijk. Aanmelden kan door een e-mail te sturen naar gebiedsontwikkeling@tudelft.nl o.v.v. naam en organisatie. De masterclass zal in het Nederlands plaatsvinden. 


Programma sLIM Masterclass ‘Investeren in stedelijke gebiedstransformaties’

Donderdagmiddag 22 maart 2018

Locatie: Kanaalweg 30, Utrecht

13:00 – 13:05     Opening - Dr. Wouter Jan Verheul (TU Delft)

13:00 – 13:45   Financiering van gebiedsontwikkeling -transformatie– Prof. em. Friso de Zeeuw (TU Delft)

13:45 – 14:30   Grondpolitiek en instrumentarium – Prof. Erwin van der Krabben (Radboud Universiteit)

Pauze

14:45 – 15:45    Project Merwedekanaalzone; businesscases en financieringsinstrumenten – Jurjen van Keulen (Gemeente Utrecht) en Theo Stauttener (Stadkwadraat)                     

15:45 – 16:45   Rondleiding Merwedekanaalzone 

Pauze

17:00 – 18:00   Forum + workshop met o.a.: Tijmen Hamerslag (AM), Freek Smolders (Ramphastos) en prof.em. Friso de Zeeuw (TU Delft) (o.l.v. dr. Tom Daamen (TU Delft))

18:00 – 18:15   Wrap up & lessons learned - Dr. Wouter Jan Verheul (TU Delft)

18:15 – 19:00   Borrel en napraten


Cover: ‘Soesterberg-Noord © Gemeente Soest’


Maarten Hoorn

Door Maarten Hoorn

Maarten Hoorn is projectleider ruimte bij Platform31 en daar onder meer de projectleider van het programma Stedelijke Transformatie.


Meest recent

Participatie bij een grote verbouwing door Natalya Kosarevich (bron: shutterstock)

Participatie bij een grote verbouwing

De grote verbouwing van Nederland is niet gebaseerd op een eenmalig groots en meeslepend besluit, aldus Co Verdaas. Het is een proces van vele kleine en grotere besluiten. Hoe moeten dan de spelregels rondom participatie worden opgesteld?

Analyse

8 oktober 2025

Het team achter Huis van de Toekomst bestaat uit kunstenaars, professionals en buurtbewoners door Havensteder (bron: Huis van de Toekomst)

De urban curator als noodzakelijke verbinder in de lokale energietransitie

Een van de meest veelbelovende scenario’s voor de energietransitie is de overgang naar duurzame, lokaal opgewekte en gedeelde energie. Dat is echter een lastig traject. Kan de ‘urban curator’ helpen als verbinder?

Onderzoek

7 oktober 2025

De passende spelregels voor gebiedsontwikkeling door Esther Dijkstra (bron: Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling)

Tussen samenhang en sectoren: de passende spelregels voor gebiedsontwikkeling

In het openingsartikel van de nieuwe Gebiedsontwikkeling.krant proberen Marlon Boeve, Co Verdaas en Tom Daamen tot de juiste spelregels voor gebiedsontwikkeling te komen door te focussen op de eeuwige strijd tussen ‘samenhang’ en ‘sectoren’.

Uitgelicht
Analyse

7 oktober 2025

Uw gastbijdrage op GO.nu: Over gastbijdragen

Uw gastbijdrage op GO.nu

Wij staan open voor bijdragen uit wetenschap en praktijk. Wij moedigen auteurs aan hun kennis en ervaring te delen.

Over gastbijdragen
Uw project toevoegen: Ga naar de GO-Projectenkaart

Uw project toevoegen

Wilt u graag een gebiedsontwikkeling toevoegen aan de GO-projectenkaart? Vul dan via onderstaande link het formulier in.

Ga naar de GO-Projectenkaart
Uw organisatie bij de SKG: Ga naar de SKG-website

Uw organisatie bij de SKG

Uw organisatie aansluiten op het netwerk van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling? Neem dan contact op.

Ga naar de SKG-website
Uw bijeenkomst in de agenda: Neem contact op

Uw bijeenkomst in de agenda

U kunt uw gebiedsontwikkeling-gerelateerde evenement aankondigen via onze agenda door contact op te nemen met de redactie.

Neem contact op