Houten, Utrecht door Donaldb (bron: Shutterstock)

Uitnodigingsplanologie als experiment

16 april 2012

3 minuten

Casus Het Eiland van Schalkwijk is een open, groen gebied, omringd door water midden in een verstedelijkte omgeving. Het eiland kent een rijke cultuurhistorie met onder meer de forten van de Hollandse Waterlinie. Om bestaande kwaliteiten te behouden en tegelijkertijd ruimte te bieden aan nieuwe initiatieven, zijn een structuurvisie, een beoordelingskader en een beoordelingsprotocol opgesteld. De gemeente Houten, de provincie Utrecht en het Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden (HDSR) hebben nauw samengewerkt bij de totstandkoming van de structuurvisie en blijven dat doen bij de beoordeling van initiatieven.

Eiland van Schalkwijk, Houten

Uitnodigingsplanologie als experiment - Afbeelding 1

-

‘Uitnodigingsplanologie als experiment - Afbeelding 1’


Foto: J. Dijkstra

Praktische lessen
- Een structuurvisie in combinatie met een beoordelingskader biedt ondernemers naast duidelijkheid ook veel ruimte om te komen met initiatieven.
- Beoordeel initiatieven op bijdrage aan het behoud van de landschappelijke kwaliteit, duurzaamheidsambitie en een financieel sluitende business case.
- Integrale benadering wateropgave; door aan te sluiten bij de wensen in het gebied.
- Slim functies combineren: handhaven van landbouw als economische drager door innovatie en combinatie met recreatie, cultuurhistorie, energie en educatie.

De initiatieven van ondernemers worden in dit gebied aan de hand van de structuurvisie en het beoordelingskader in overleg uitgewerkt en beoordeeld. De gemeente, provincie en het waterschap (HDSR) werken daarbij samen. Nieuwe ontwikkelingen moeten passen in het landschappelijk casco, dat wil zeggen bijdragen aan het behouden dan wel versterken van de unieke landschappelijke kwaliteit. Duurzaamheid, specifiek in een ambitie uitgewerkt voor het eiland van Schalkwijk, is onderdeel van de beoordeling. Dat wordt gedaan aan de hand van de drie P’s: People, Planet en Profit. Een voorwaarde is tevens dat bij elk initiatief van enige omvang een business case van de ondernemers wordt verlangd die financieel sluitend moet zijn (realisatie én voortgezette exploitatie).

Wieger Apperloo, Senior adviseur AT Osborne en Projectleider Eiland van Schalkwijk, over het doel van de gevolgde methodiek: de structuurvisie zorgt in eerste instantie voor planologische duidelijkheid. Lange tijd schortte het hieraan omdat het niet duidelijk was waar de benodigde woningen in de provincie Utrecht zouden worden gebouwd. Het Eiland van Schalkwijk was in de ogen van ontwikkelaars een geschikte kandidaat, met als gevolg dat zij de grond reeds hadden gekocht. De plannen van de omliggende gemeentes waren echter anders en voor de grootschalige woningbouw is definitief geen plek op dit groene eiland.

Een ander doel is het weer in beweging brengen van de grondmarkt. Deze zit op slot ten gevolge van de ingenomen grondposities, zoals hiervoor is beschreven. Doordat er een duidelijke structuurvisie is gecreëerd en duidelijke “spelregels” zijn vastgesteld, weet iedere ondernemer waar hij aan toe is en is er toch nog veel vrijheid om creatieve plannen van de grond te krijgen. De ondernemers worden in de structuurvisie expliciet uitgenodigd met initiatieven te komen. Deze vrijheid moet dus zorgen voor een flexibele vorm van planning, waarbij over een lange periode ruimte wordt gegeven aan verschillende initiatieven met behoud en versterking van de groene kwaliteiten van het gebied. Dat ontwikkelaars hierin meegaan, werd bevestigd tijdens een ontwikkelsessie over het eiland van Schalkwijk op 12 maart jl.. Ronald van Tol van AM Vastgoed stelde toen: "Wij zien onszelf ook als ontwikkelaars van initiatieven op het Eiland en niet alleen als ontwikkelaars van woningbouw". Om beweging te krijgen in de grondmarkt, kwam tijdens de ontwikkelsessie het idee naar voren om een 'grondbank' in het leven te roepen. Deze kan vraag en aanbod bij elkaar brengen, zodat ruil en (ver)koop van gronden wordt bespoedigd.


Cover: ‘Houten, Utrecht’ door Donaldb (bron: Shutterstock)


Portret - Arienne Mak

Door Arienne Mak

Projectmedewerker bij Praktijkleerstoel Gebiedsontwikkeling TU Delft

Portret - Rick de Boer

Door Rick de Boer

YP-redacteur Gebiedsontwikkeling.nu | Assistent Projectleider Asset Management bij Arcadis


Meest recent

Participatie bij een grote verbouwing door Natalya Kosarevich (bron: shutterstock)

Participatie bij een grote verbouwing

De grote verbouwing van Nederland is niet gebaseerd op een eenmalig groots en meeslepend besluit, aldus Co Verdaas. Het is een proces van vele kleine en grotere besluiten. Hoe moeten dan de spelregels rondom participatie worden opgesteld?

Analyse

8 oktober 2025

Het team achter Huis van de Toekomst bestaat uit kunstenaars, professionals en buurtbewoners door Havensteder (bron: Huis van de Toekomst)

De urban curator als noodzakelijke verbinder in de lokale energietransitie

Een van de meest veelbelovende scenario’s voor de energietransitie is de overgang naar duurzame, lokaal opgewekte en gedeelde energie. Dat is echter een lastig traject. Kan de ‘urban curator’ helpen als verbinder?

Onderzoek

7 oktober 2025

De passende spelregels voor gebiedsontwikkeling door Esther Dijkstra (bron: Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling)

Tussen samenhang en sectoren: de passende spelregels voor gebiedsontwikkeling

In het openingsartikel van de nieuwe Gebiedsontwikkeling.krant proberen Marlon Boeve, Co Verdaas en Tom Daamen tot de juiste spelregels voor gebiedsontwikkeling te komen door te focussen op de eeuwige strijd tussen ‘samenhang’ en ‘sectoren’.

Uitgelicht
Analyse

7 oktober 2025

Uw gastbijdrage op GO.nu: Over gastbijdragen

Uw gastbijdrage op GO.nu

Wij staan open voor bijdragen uit wetenschap en praktijk. Wij moedigen auteurs aan hun kennis en ervaring te delen.

Over gastbijdragen
Uw project toevoegen: Ga naar de GO-Projectenkaart

Uw project toevoegen

Wilt u graag een gebiedsontwikkeling toevoegen aan de GO-projectenkaart? Vul dan via onderstaande link het formulier in.

Ga naar de GO-Projectenkaart
Uw organisatie bij de SKG: Ga naar de SKG-website

Uw organisatie bij de SKG

Uw organisatie aansluiten op het netwerk van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling? Neem dan contact op.

Ga naar de SKG-website
Uw bijeenkomst in de agenda: Neem contact op

Uw bijeenkomst in de agenda

U kunt uw gebiedsontwikkeling-gerelateerde evenement aankondigen via onze agenda door contact op te nemen met de redactie.

Neem contact op