2014.12.08_Verandering van tijdperk_1_660

Verandering van tijdperk: Nederland kantelt

8 december 2014

4 minuten

Verslag Op 27 november presenteerde Jan Rotmans in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam zijn nieuwe initiatief ‘Nederland Kantelt’ en zijn nieuwe boek ‘Verandering van tijdperk: Nederland kantelt’.

Het platform ‘Nederland Kantelt’ wil zichtbaar maken hoe breed en groot de vernieuwingsbeweging in Nederland is. Rotmans, hoogleraar Transitiekunde aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, wil vernieuwers verbinden en van elkaar laten leren op negen verschillende terreinen: onderwijs, zorg, energie, voedsel, bouw, ruimte, water, kunst/cultuur en financiën.

De avond draaide vooral om de vraag: hoe gaan we Nederland kantelen? Met het tonen van het Pinguïn-filmpje introduceerde Rotmans de koplopers, verbinders en kantelaars. Om een kanteling te kunnen bewerkstelligen heb je volgens hem een combinatie van deze drie nodig. Dit zijn typen mensen die ieder een cruciale rol vervullen binnen het kantelproces.

Doel van ‘Nederland Kantelt’ is om het aantal actief betrokken mensen bij de vernieuwingsbeweging in vijf jaar te vertienvoudigen: van 250.000 mensen naar 2.5 miljoen. De stelling is dat wanneer 20% (het kritische omslagpunt) van de mensen kantelt, de overige 80% ook volgt.

Om de vernieuwingsbeweging zichtbaar te maken en verbindingen te leggen is er een digitaal kantelplatform ontwikkeld: www.nederlandkantelt.nl. Hier kunnen mensen ondersteuning krijgen van een kantelteam met verbinders uit allerlei regio’s in Nederland.

Waarom?

Nederland bevindt zich volgens Rotmans in een kanteling, een grote transitie. Rotmans maakt in zijn verhaal de vergelijking met de transitie in het tweede deel van de negentiende eeuw, waarin drie fundamentele veranderingen plaatsvonden: (1) het tweede deel van de industriële revolutie; (2) een machtswisseling door de opkomst van een nieuwe middenklasse; (3) de modernisering van de samenleving. Destijds zijn de huidige sociale en economische systemen ontwikkeld.

Volgens Rotmans bevinden we ons momenteel in een meervoudige crisis: een economische crisis, een ecologische crisis en een institutionele crisis. Hij ziet dit als een positief moment waarop de kanteling plaatsvindt. “Crisis betekent in het Chinees immers ook kans.”

“We zijn de menselijke maat kwijt”, aldus Rotmans. “Systemen zijn alleen maar efficiënter geworden. We zijn nu op zoek naar nieuwe waarden, vertrouwen.” Met deze woorden duidt hij de morele crisis waarin de samenleving verkeert en schetst hij de beweging van onderop. We moeten van systeemwaarden naar ‘menswaarden’. Van doelmatigheid naar aandacht en tijd, van efficiency naar vertrouwen, van controle en beheersing naar ruimte, van regelzucht naar keuzevrijheid en van kosten/baten naar kwaliteit.

Verandering van tijdperk: Nederland kantelt - Afbeelding 1

-

‘Verandering van tijdperk: Nederland kantelt - Afbeelding 1’


Wat?

Rotmans definieert kantelen als radicaal anders denken, doen en organiseren. “Niet minder slecht, maar goed. Niet minder vuil, maar schoon. Niet efficiënter, maar menselijk. Niet grootschalig, maar kleinschalig. Hiervoor zal het ‘nieuwe’ omarmt moeten worden.”

De kanteling moet plaatsvinden op drie niveaus: systemisch, organisatorisch persoonlijk. Van de oude orde gaan we naar de nieuwe orde, waarin het denken vanuit coöperaties gebruikelijk is. De afgelopen 5 jaar heeft er al een explosie plaatsgevonden van oprichting van corporaties. Op organisatorisch niveau zijn vloeibare structuren, plat & horizontaal, zelfsturend en organisch de kernwoorden. Tevens vindt er op persoonlijk vlak een kanteling plaats. Dit gaat met name over het overwinnen van angsten en reflectie.

Kantelaar, koploper en verbinder

Na de overhandiging van het eerste exemplaar van het boek aan Freek de Jonge werd gesproken met Claire Boonstra (kantelaar), Ronald van den Hoff (koploper) en Jente de Vries (verbinder). Vanuit hun dagelijkse werkzaamheden werd er ingezoomd op de rollen van kantelaar, koploper en verbinder.

Claire Boonstra (Operation Education) wil het onderwijs bewust maken van het stellen van fundamentele vragen: waartoe dient het onderwijs? Kantelaars houden zich volgens haar bezig met het stellen van deze fundamentele vragen en iedereen kan een kantelaar zijn. Ronald van den Hoff (Society 3.0) vertelde over de Society 3.0 waarin het sociale kapitaal onderdeel is van de gevestigde orde. In deze samenleving wordt er gewerkt op basis van gelijkwaardigheid. Jente de Vries (Kromkommer) bevestigt dat er een grote kracht zit in het delen van kennis. “Alleen wanneer je je idee deelt, kom je echt verder.” Dit sluit aan bij het betoog dat Jan Rotmans eerder op de avond hield. Kennis delen is de nieuwe machtsfactor, vertrouwen is hierin een belangrijk component.

Boek

In zijn boek ‘Verandering van tijdperk: Nederland kantelt’ schetst Rotmans de kantelperiode waarin Nederland zich bevindt. Het boek is de opvolger van ‘In het oog van de orkaan’ en hij beschrijft vooral de ontwikkelingen in de sectoren onderwijs, zorg, energie en financiën. Tevens stelt hij een aantal koplopers, verbinders en kantelaars voor, die binnen deze ontwikkelingen een essentiële rol spelen.

Websites

Zie ook:


Cover: ‘2014.12.08_Verandering van tijdperk_1_660’


Portret - Janneke Rutgers

Door Janneke Rutgers

Janneke Rutgers werkt als onderzoeker en stedenbouwkundige bij RUIMTEVOLK.


Meest recent

Go Weekoverzicht week 40 door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Dit was de week van de lange adem

Deze week staat op Gebiedsontwikkeling.nu de lange adem centraal. Of het nu gaat om circulair landmaken, het creëren van pleisterplaatsen voor informele ontmoeting of het realiseren van duurzame Europese verstedelijking.

Uitgelicht
Weekoverzicht

3 oktober 2024

Recreatie in Ruiten Aa-gebied door Nadine van den Berg (bron: MooiNL)

Natuuraanleg en waterberging, de aanpak van de Ruiten Aa leidt tot ruimtelijke kwaliteit

In het beekdal Ruiten Aa, in de Groninger streek Westerwolde, is de afgelopen dertig jaar 2.500 hectare natuur heringericht. Het beekdal is nu een locatie van uitzonderlijke ruimtelijke kwaliteit.

Casus

3 oktober 2024

Luchtfoto van ringdijk Buiteneiland door Gemeente Amsterdam (bron: Gemeente Amsterdam)

Circulair landmaken, dat vergt een lange adem

Buiteneiland, het sluitstuk van de gebiedsontwikkeling van IJburg in Amsterdam, wordt op circulaire wijze aangelegd met vrijgekomen grond uit andere bouwprojecten in Amsterdam. Dit proces duurt lang: nog zeker twintig jaar.

Uitgelicht
Onderzoek

2 oktober 2024