Schiphol, Haarlemmermeer door Aerovista Luchtfotografie (bron: shutterstock.com)

Vijf pijlers die volgens BZK onmisbaar zijn in een goede grootschalige gebiedsontwikkeling

24 november 2023

3 minuten

Nieuws Met de praktijkhandleiding ‘Samen snel en goed bouwen’ hoopt het ministerie van BZK alle partijen binnen complexe gebiedsontwikkelingen de helpende hand te bieden. Uit de praktijk blijkt volgens het ministerie dat er vijf pijlers onmisbaar zijn in het realiseren van een complexe, grootschalige gebiedsontwikkeling – zoals in de NOVEX-gebieden.

Vorige maand schetste MCD-alumnus Astrid Karbaat de dynamiek die kan ontstaan in een complexe, grootschalige gebiedsontwikkeling in een van de zeventien NOVEX-gebieden. Het Bredase ’t Zoet is een binnenstedelijke gebiedsontwikkeling op een 26 hectare grote terrein van de voormalige suikerfabriek CSM. Ondanks de voortgang die in het proces wordt geboekt, zag Karbaat in haar analyse ook nog genoeg ruimte voor verbetering. Zo kan de kracht van een opeenstapeling van besluiten in de tijd nog beter worden benut en blijkt het effect van beslismomenten sterker als gebruik wordt gemaakt van verschillende manieren van sturen. Karbaat ontdekte verder dat bestuurlijk lobbyen loont en goed netwerkmanagement het halve werk is.

Vijf pijlers

Karbaat is niet de enige die de ontwikkelprocessen in de NOVEX-gebieden onder de loep heeft genomen. Het ministerie van BZK voerde het afgelopen halfjaar zelf gesprekken met verschillende betrokkenen binnen deze NOVEX-opgaven om zo “de belangrijkste principes en spelregels om te komen tot een daadkrachtige aanpak van een complexe gebiedsontwikkeling” te kunnen achterhalen. Het resultaat van dit uitgebreide veldwerk is de praktijkhandleiding ‘Samen snel en goed bouwen’. Het document moet alle betrokkenen (gemeenten, provincies, corporaties, marktpartijen) helpen keuzes te maken en stappen te zetten, zowel binnen de NOVEX-opgaven als in andere complexe gebiedsontwikkelingen.

Er is sprake van krachtige publieke regie met de gemeente als spelverdeler

De auteurs trekken stevige conclusies in de handleiding. Willen professionals een grootschalige gebiedsontwikkeling écht laten slagen, dan moeten ze invulling geven aan vijf pijlers. Allereerst moet de gebiedsontwikkeling maatschappelijk gedreven zijn, waarbij integraal ontwikkelen centraal staat en er langjarige betrokkenheid nodig is van alle partijen. Die aanpak resulteert in een tweede pijler: het gezamenlijk aanpakken van gebiedsbrede opgaven. In pijler drie is er sprake van krachtige publieke regie met de gemeente als spelverdeler. “De gemeente neemt een actief sturende rol in, zowel bij het formuleren van de hoofdlijnen van de gewenste ontwikkeling als het smeden van de samenwerkingsrelaties.” Ten vierde moet de samenwerking tussen overheid, maatschappij en markt gemaximaliseerd worden en is er in de laatste pijler sprake van integrale financiële sturing.

Effectieve gebiedssamenwerking

Naast deze vijf pijlers zijn er volgens het ministerie ook nog vier ‘basiselementen’ noodzakelijk voor een effectieve gebiedssamenwerking: een integrale gebiedscoalitie, de organisatie van een actieve programmering, een fysieke ontwikkelorganisatie en het vroegtijdig reserveren van een plek in het proces voor de (eind)gebruikers van een ontwikkelgebied. Cruciaal is een goed samenspel deze elementen, aldus BZK. “Ondersteund door een programma- of projectorganisatie als drijvende kracht van het hele proces.”

Haven Rotterdam door Aerovista Luchtfotografie (bron: Shutterstock)

De Rotterdamse haven is een van de 17 NOVEX-gebieden

‘Haven Rotterdam’ door Aerovista Luchtfotografie (bron: Shutterstock)


De auteurs benadrukken dat de handleiding niet alleen bruikbaar is voor de NOVEX-gebieden, maar ook voor al langer lopende en in uitvoering zijnde gebiedsontwikkelingen. “Loopt er iets niet soepel? Dan is het vermoedelijk terug te voeren op een van de principes. Daar kan dan ook de sleutel tot voortgang en versnelling liggen.” Maar, concluderen ze, ondanks die constatering moet de handleiding niet als blauwdruk worden gezien. “De invulling van de vijf pijlers kan dus per gebied verschillen, afhankelijk van de unieke combinatie van opgaven en ambities. De onderliggende principes blijven wel steeds van kracht. Ook de manier waarop de gebiedssamenwerking wordt vormgegeven kan wisselen, maar steeds is het van belang de vier ‘honken van het speelveld’ goed te bezetten.”


De Praktijkhandleiding ‘Samen snel en goed bouwen’ is te lezen op de website van het ministerie van BZK.


Cover: ‘Schiphol, Haarlemmermeer’ door Aerovista Luchtfotografie (bron: shutterstock.com)


Jasper_monster_sandervanwettum door Sander van Wettum (bron: SKG)

Door Jasper Monster

Redacteur Gebiedsontwikkeling.nu


Meest recent

Bruine en Zwart-Witte Koe in de Weide door Clara Bastian (bron: shutterstock)

Joks Janssen over de ombouw van het platteland: “Beoordeel, beprijs en beloon de bijdrage van de landbouw aan de brede welvaart”

Sinds vandaag is Joks Janssen Professor of Practice Brede Welvaart in Tilburg. In zijn rede pleit Janssen ervoor om de landbouwproblematiek, net als de waterproblematiek, uit de politiek-bestuurlijke hectische cyclus te trekken.

Interview

13 december 2024

GO weekoverzicht 12 december 2024 door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Dit was de week van optimaliseren door complexiteit en verantwoordelijkheid

Deze week waren complexiteit en verantwoordelijkheid de sleutelwoorden op Gebiedsontwikkeling.nu. Zo staan ze centraal in de succesformule van columnist Wouter Veldhuis en kwamen ze vaak voorbij in een sessie van Geert Teisman.

Weekoverzicht

12 december 2024

Luchtfoto van Teuge door Remco de Wit (bron: Shutterstock)

Als je vastzit in een gebiedsontwikkeling, maak het dan vooral complexer

Onlangs vond het NP RES Congres plaats. Emeritus-hoogleraar Geert Teisman ging op zoek naar de kansen van samenwerking binnen complexe netwerken. De kernboodschap: maak het complex en gebruik de tussenruimtes.

Verslag

12 december 2024