Markthal

Voedsel en de stad – Wat wordt ons in de maag gesplitst?

17 januari 2017

3 minuten

Opinie We leven in een tijdsgewricht waarin de grote stad oprukt. Menig trendrapport zet urbanisatie op de eerste plek van ingrijpende veranderingen in onze samenleving. We zien dat steden meer met elkaar gaan concurreren en zich profileren op het (inter)nationale toneel. En dat vertaalt zich ook naar ons vakgebied. De polarisatie tussen winnende en tanende steden heeft in kort tijdbestek de vastgoedmarkt behoorlijk opgeschud, met ingrijpende gevolgen.

De verstedelijking houdt ons bezig. In grote, winnende steden is een groeiende behoefte naar nieuwe woningen. Kantoortransformaties, campus concepten, tiny housing en zelfs de roep om een nieuwe Vinex valt hier te beluisteren. In dit bouwgeweld proberen we met alle macht steeds meer mensen te huisvesten op een kleine postzegel. Maar zijn we ook bezig met het voeden van al deze mensen? Nemen we voor zoete koek aan dat mensen een fijn en gezond stadsleven tegemoet gaan? 

Enkele stedelijke voedselfeiten op een rij: 

  • Een gemiddelde Amsterdamse maaltijd legt 33.000 km af (Breed Beraad, Forum Stedelijke Vernieuwing, September 2016) 
  • 48% van de Nederlanders leidt aan overgewicht, 12% aan obesitas (Agora, de stad als verleidelijke voedselomgeving, 2016) 
  • In de stad Utrecht zijn gemiddeld 12% van de basisschoolkinderen te zwaar, met in sociaaleconomisch zwakkere wijken als Overvecht en Kanaleneiland een percentage van 23-26% (Gemeente Utrecht, 2014) 

Er liggen grote opgaven voor sluimerende vraagstukken op het gebied van sociale ongelijkheid (toegang tot gezond voedsel), gezondheid (obesitas), klimaatverandering, transport en de ecologische voetafdruk van de stad. In ons persoonlijk leven komen de voedselthema’s steeds vaker terug, het wordt meer en meer een leefstijl. Maar wel eentje van de betere, goed opgeleide klasse. De opmars van biologisch, puur lokaal, ambachtelijk en algehele Boer Zoekt Vrouw romantiek is u vast bekend.

Waar we in de retail al een tijd zien dat groei en vernieuwing door de maag gaat (opkomst van horeca concepten, Rotterdamse Markthal, talloze foodhallen-concepten, Jumbo Foodmarkt etc), is er op stedelijk en ruimtelijk niveau bitter weinig aandacht voor de relatie tussen Voedsel en de Stad. Het thema voedsel is nergens belegd en met de verdergaande decentralisering van onze ruimtelijke ordening is dat een grote zorg. Met plukjes stadslandbouw, dakparken en vertical farming lossen we het namelijk niet op, dat is eerder een teken aan de wand en symptoombestrijding.

Ik pleit voor een sterke en fundamentele visie op de relatie tussen stad en platteland, op meerdere dimensies. De oriëntatie op het landschap buiten de stadsgrenzen, het gebruik van het ommeland voor regionale productie, educatie, recreatie en het optuigen van meerdere kringlopen (bv. duurzaamheid, afval, transport/distributie) zal zorgen voor een betere balans. Een hernieuwd evenwicht, dat juist ook voor het landelijk gebied en krimpregio’s tot impulsen kan leiden.

Voor het Nederlandse winkellandschap biedt een versterkte relatie tussen stad en ommeland nieuwe groei- en veranderperspectieven. Een nieuwe dimensie voor de begrippen verzorgingsgebied en distributie-planologie, waarbij niet alles vanuit verkoop wordt geredeneerd, maar juist ook “inkoop” een rol gaat spelen. Hoe kan een wijkwinkelcentrum zich verbinden aan het (omliggende) platteland, welke rol kan de binnenstad vervullen in het voedseldomein en op welke wijze kan de decentrale winkelstructuur een rol spelen? 

Voedsel en de Stad is een vergeten, maar tegelijkertijd oeroud thema, getuige onze vele “voedselstraten” (bv Kalverstraat). Het is een kansrijke en noodzakelijke agenda voor integrale stedelijke ontwikkeling in Nederland, waarbij groei- en krimpregio’s elkaar kunnen versterken. In de nieuwe integrale omgevingswet zou dit perfect kunnen worden ingepast, zeker als gemeenten daarbij buiten hun eigen grenzen willen kijken.


Cover: ‘Markthal’


Oedsen Boersma

Door Oedsen Boersma

Gebiedsontwikkelaar bij SITE-ud


Meest recent

Winterse luchtfoto van de Zaan en de nieuwe Zaanbrug bij Wormerveer door Aerovista Luchtfotografie (bron: shutterstock)

Hoe je als woningcorporatie de opgaven en kansen effectief koppelt

Veel woningcorporaties zien woningen bouwen en verhuren al lang niet meer als enige taak; allerlei maatschappelijke opgaven vragen én hebben hun aandacht. De Zaanse corporatie Parteon zoekt de oplossingen in samenhang.

Onderzoek

17 september 2025

Luchtfoto van station Zwolle gezien vanuit het centrum door Remke Luitjes (bron: shutterstock)

Rijkssturingskompas legt basis voor nationale betrokkenheid bij grote gebiedsontwikkelingen

Het Rijk maakt aanstalten om zich weer in te zetten voor concrete gebiedsontwikkelingen. Het Rijkssturingskompas, ontwikkeld door de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling, moet helpen in die ambitie.

Onderzoek

16 september 2025

Ellen van Bueren Column Cover door Esther Dijkstra (bron: Esther Dijkstra)

Bestaande buurten komen er bekaaid af deze verkiezingen

Op Prinsjesdag komt columnist Ellen van Bueren met haar eigen statement, ook richting de aanstaande verkiezingen: kijk juist naar de bestaande buurten en wijken in Nederland. En verbeter daar de leefkwaliteit met groen en voorzieningen.

Opinie

16 september 2025

Uw gastbijdrage op GO.nu: Over gastbijdragen

Uw gastbijdrage op GO.nu

Wij staan open voor bijdragen uit wetenschap en praktijk. Wij moedigen auteurs aan hun kennis en ervaring te delen.

Over gastbijdragen
Uw project toevoegen: Ga naar de GO-Projectenkaart

Uw project toevoegen

Wilt u graag een gebiedsontwikkeling toevoegen aan de GO-projectenkaart? Vul dan via onderstaande link het formulier in.

Ga naar de GO-Projectenkaart
Uw organisatie bij de SKG: Ga naar de SKG-website

Uw organisatie bij de SKG

Uw organisatie aansluiten op het netwerk van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling? Neem dan contact op.

Ga naar de SKG-website
Uw bijeenkomst in de agenda: Neem contact op

Uw bijeenkomst in de agenda

U kunt uw gebiedsontwikkeling-gerelateerde evenement aankondigen via onze agenda door contact op te nemen met de redactie.

Neem contact op