Afbeelding van moerschy via Pixabay

Achterhaalde facetten van de planologie

22 augustus 2019

3 minuten

Opinie Volgens Cees-Jan Pen, Fontys-lector De Ondernemende Regio, houden vijf misvattingen de duurzame inrichting van ons land tegen. Van online shoppen als oorzaak voor winkelleegstand tot bedrijven die dreigen weg te gaan: Pen legt uit hoe de vork écht in de steel zit.

Menig planoloog is groot geworden met het standaardwerk Facetten van de planologie geschreven door de helaas veel te vroeg overleden Henk Voogd; een inspirator voor velen. Zijn basisboek biedt inzicht in de bepalingen in ons land met betrekking tot het gebruik van de ruimte.

Tijdens de zomermaanden ben ik in artikelen over een duurzame inrichting van ons land helaas weer veel achterhaalde hardnekkige facetten van de planologie tegengekomen die leiden tot ruimteverspilling. De meest bekende en in het oog springende misvattingen zijn:

1. “De gestegen winkelleegstand dit jaar is het gevolg van online shoppen“

Voorbij wordt gegaan aan het feit dat Nederland overbewinkeld is, echte regionale afstemming van winkelplannen eerder uitzondering dan regel is, en winkels – los van de regionale en lokale vraag- vanuit de Excelsheet worden toegevoegd om een plan of project rond te rekenen. Met name laatstgenoemde planningspraktijk zorgt ervoor dat er nog veel verborgen ruimte voor nieuwe winkels zit in bestemmingsplannen.

2. “Het stellen van stevige duurzaamheidseisen en toepassen van eisen aan zonnecollectoren op daken schaadt de gronduitgifte van werklocaties en jaagt bedrijven weg”

Dit, terwijl de praktijk juist is dat duurzame gebieds- en vastgoedontwikkeling voor menig investeerder, financier en ook bedrijf een belangrijke vestigingsplaatsfactor is. Het gebouw en gebied moeten immers op langere termijn ook haar waarde behouden.

3. “Bedrijven trekken weg”

Sowieso zijn de bekende huil- en angstverhalen dat bedrijven wegtrekken – zeker vanwege het stellen van kwaliteitseisen – gebaseerd op weinig bewijs. Bedrijven zijn honkvast en regionaal gebonden. Dreigen met vertrek werkt echter bij sommige overheden nog steeds als krachtig lobbyargument.

4. “Er is woningnood, we willen nog steeds gewoon een rijtjeshuis en die trek naar de stad is maar een hype”

We geven provincies, gemeenteregels, de ladder duurzame verstedelijking en de korenwolf gewoon de schuld en verlangen terug naar de Vinex-tijd en Rijkssturing. We zetten dit kracht bij door zuchtend en kreunend te stellen dat woningen bouwen in de bebouwde kom duur, complex en tijdrovend is. Als we de woningnood snel willen oplossen, is er dus maar één optie: een nieuw soort Vinex-operatie. Waar komt toch opeens die hang naar Rijksingrijpen uit voort? Waarom zeggen we er niet bij waarom bepaalde duurzaamheidsregels nodig zijn? Ondertussen zijn en worden 100.000 woningen gepland en ook gerealiseerd in en om stations, knooppunten, binnensteden en tegen binnensteden aan. Er blijkt nog veel vraag naar te zijn ook en het bevordert duurzame mobiliteit.

5. “Er is geen klimaatverandering”

Dit is een vertragingstactiek. We kunnen helaas niet om klimaatverandering heen. Het weer wordt droger, natter en heftiger, de natuur minder biodivers. Dit vraagt een totaal andere manier van ruimtelijke inrichten en steden (ver)bouwen. Dat weten we ook wel, maar leuk is de boodschap niet. Het gaat namelijk zeker pijn doen en vraagt om een andere manier van werken en denken. Je diskwalificeert daarom de expertise en onafhankelijkheid van belangrijke boodschappers als KNMI en PBL, voert achterhoededebatten over meetmethoden, bestookt experts en weermannen die wel erg veel in de media komen, of maakt er een links-rechtsstrijd van. Gelukkig biedt de Nationale Omgevingsvisie een hoopgevend kader om gewoon aan de slag te gaan met klimaatverandering.

Cover: Afbeelding van moerschy via Pixabay


Cover: ‘Afbeelding van moerschy via Pixabay’


Portret - Cees-Jan Pen

Door Cees-Jan Pen

Lector De Ondernemende Regio | Fontys Hogescholen


Meest recent

Fietspad langs fruitbomen in bloesem, Betuwe door Wolf-photography (bron: Shutterstock)

TNO en RIVM ontwikkelen universele indicatorenset voor een gezonde leefomgeving

Hoe maak je een leefomgeving gezond? TNO en RIVM sloegen de handen ineen en presenteren een basisset indicatoren. De set helpt professionals bij het meten, monitoren en verbeteren van een gezonde leefomgeving.

Analyse

21 mei 2025

Stadsveteraan, Amsterdam door AM (bron: AM)

Zo is (sociale) woningbouw voor senioren in de stad wél mogelijk

De vergrijzing neemt toe, maar het aantal seniorenwoningen groeit nauwelijks door hoge kosten en weinig beschikbare grond. Twee Amsterdamse sociale woonconcepten voor senioren lukt het wél. Wat valt hiervan te leren?

Uitgelicht
Casus

21 mei 2025

Surveillance Software in Tallinn door Gorodenkoff (bron: Shutterstock)

De opmars van AI, dit is een routekaart voor toekomstbestendige steden

De opkomst van AI zorgt voor nieuwe ontwikkelingen rondom stedelijk beleid en beheer. Internationaal onderzoek brengt in kaart hoe 250 steden wereldwijd de mogelijkheden van AI verkennen of dit al inzetten om complexe uitdagingen aan te pakken.

Onderzoek

20 mei 2025