Persoonlijk Het is misschien wel een van de meest fundamentele vragen in gebiedsontwikkeling: hoe ervoor te zorgen dat mensen zich prettig voelen in hun directe leefomgeving? Ook al bestaat er geen thuisgevoel op bestelling, gebiedsontwikkelaars hebben daar wel een belangrijke rol bij. Het houdt Helma Born, regiodirecteur Zuid-West bij BPD, zowel professioneel als persoonlijk bezig. Want, tsja, hoe doe je dat precies, een thuisgevoel creëren?
Dit jaar speelde het thuisgevoel niet alleen zakelijk, maar ook in mijn privéleven een belangrijke rol. Mijn ouders, die 53 jaar met elkaar hebben samengeleefd, zijn door de opname van mijn vader in een verpleeghuis uit elkaar gehaald. Beiden moesten op zoek naar een nieuw thuis, maar nu ieder voor zich. En al kon achter elke woonwens van mijn moeder een vinkje worden gezet, een oplossing voor de diepe heimwee naar het ‘thuis’ wat ze jarenlang had, organiseer je maar niet zo een-twee-drie. En dat geldt voor veel meer mensen, neem ik zo aan.
Als gebieds- en projectontwikkelaar voel ik me verantwoordelijk voor het creëren van woningen én buurten waar bewoners zich thuis voelen. Maar of die individuele bewoner dat thuisgevoel wel of niet krijgt, daar heb ik geen grip op. Hoe dan ook, als professionals moeten we er alles aan doen om de randvoorwaarden voor dat thuiskomen te creëren.
Nieuw thuis
Vorige week werden de eerste woningen in het project De Wielewaal in Rotterdam opgeleverd. Met de roerige aanloop die dit project heeft gehad – er was veel discussie over de sloop van de oude woningen en over de nieuwbouw – was dat een belangrijk moment. Voor de bewoners, woningcorporatie Woonstad, de gemeente Rotterdam en ook voor ons als BPD. Deze maand verhuizen de eerste bewoners van hun bestaande Wielewaalwoning naar een nieuw thuis.
Op het vlak van voorzieningen delen hebben we als gebiedsontwikkelaar én bewoners nog wat te leren
Die woning voldoet natuurlijk aan alle eisen van deze tijd (duurzaam, comfortabel, et cetera). We hopen dat we de bewoners een thuisgevoel kunnen geven met aantrekkelijke architectuur, een mooie openbare ruimte, de gezamenlijke tuin én de manier waarop we in deze wijk vormgeven aan samenleven. Oude en nieuwe Wielewaalers tekenen in voor een manier van samenleven waarin het naar elkaar omkijken centraal staat. Dat was altijd zo in de Wielewaal en dat komt weer terug.
Samen met een kwartiermaker is alles in de steigers gezet om het bewoners gemakkelijk te maken zich betrokken te voelen bij elkaar én hun omgeving (zo zijn er bewonersverenigingen opgezet en wordt groen gedeeld). Wij als BPD zijn samen met woningcorporatie Woonstad en belegger/verhuurder Syntrus Achmea voor langere tijd betrokken bij de buurt. Onze inzet is dat De Wielewaal de dynamiek krijgt die de wijk verdient. Maar het is ook afwachten wat de bewoners ervan maken.
Ruimte om samen te leven
Met het project Leyhof (Erasmusveld) in Den Haag wonnen we een paar weken geleden de Haagse Woonprijs. In het rijtje met genomineerde projecten stond een aantal projecten dat ik het ook zeker had gegund. Een grote eer dat wij de prijs kregen. Waar ik trots op ben, is dat dit project er prachtig uitziet én laat zien wat er nodig is om veel verschillende mensen samen te laten wonen op een plek als deze. Dat vraagt om zorgvuldig vormgegeven woningen en een fijne buitenruimte waar privé en ontmoeting prima samengaan. Er zijn ook gedeelde binnenruimtes zoals een bibliotheek, een wasruimte, een logeerkamer en een ontmoetingsruimte die bewoners kunnen gebruiken voor bijvoorbeeld een feestje.
Mensenwerk
In Leyhof is veel ruimte om écht samen te leven. Zoals mijn collega Wicher Mol zegt: “Je kan hier bewust anders wonen. Dat betekent dat je op een duurzame manier met elkaar samenleeft in dit gebied.” Gaat dan alles zomaar goed? Zeker niet. We hebben sinds de oplevering gemerkt dat ook beheer en samenwerking met de VvE mensenwerk is. Dat heeft zijn charme én kwetsbaarheid. En op het vlak van voorzieningen delen hebben we als gebiedsontwikkelaar én bewoners nog wat te leren.
Ik las de white paper van Pleuni Stigter en luisterde de drie podcasts van Site UD, over het thuisgevoel van bewoners. De inhoud is interessant en volledig als het gaat om het ‘waarom en wat’. Op de succesindicatoren die worden genoemd om van een huis (en omgeving) een thuis te maken heb ik geen aanvullingen of opmerkingen. Niks mis mee. Veel is al onderdeel van onze projecten en gebiedsontwikkelingen. Al is het ruimte bieden voor flexibiliteit en verrassing in de praktijk best lastig.
Vervolggesprek voeren
Ik zie kansen om een vervolggesprek met elkaar te voeren over hóe je dat doet. En nog belangrijker: hoe zorg je ervoor dat het ontwerp met de geboden flexibiliteit ook over 10 jaar nog functioneert? Hoe maakbaar is het ‘thuis’? Hoe zorg je ervoor dat ook de tweede generatie huurders of kopers deze community in de wijk nog wil? Welke begeleiding is daarin nodig? Of dring je je dan te veel op? Want wie zijn wij als gebiedsontwikkelaar om dit te vinden voor bewoners?
Of Oedsen Boersma van SITE plannen heeft om deze podcastreeks voort te zetten, weet ik niet. Het is wel nodig. Het is namelijk tijd voor een tweede stap: onze kennis gebruiken, de ruimtelijke randvoorwaarden scheppen, in de vingers krijgen hóe we van een huis een thuis maken én hoe we dat ook na oplevering van een gebiedsontwikkeling vast kunnen houden. Om daarmee ook het antwoord te vinden op de vraag hoe we mensen als mijn ouders zich weer thuis kunnen laten voelen op een voor hen nieuwe plek. Ik denk graag mee.
Cover: ‘De Wielewaal, Rotterdam’ door Theo van Leur (bron: BPD Gebiedsontwikkeling)
Wilt u reageren op dit artikel of een gastbijdrage voor Gebiedsontwikkeling.nu schrijven over een ander onderwerp? Bekijk dan hier de mogelijkheden.
Door Helma Born
Directeur regio Zuid-West bij BPD.
