Portret_Agnes Franzen_350px

Emoties in de woningmarkt

21 oktober 2011

3 minuten

Opinie Het zijn barre tijden voor gebiedsontwikkeling. Grote economische onzekerheid op mondiaal niveau. Prinsjesdag stond, naast enkele bescheiden investeringen bovenal in het teken van bezuinigingen. Bijbehorende koopkrachtplaatjes zullen de komende jaren voor vele huishoudens een vergelijkbare opgave met zich meebrengen. Ook veel steden kampten met toenemende tekorten op hun begrotingen. Reden genoeg voor somberheid op de woningmarkt. Het water staat aan de lippen en gebrek aan vertrouwen zijn daarom begrijpelijk veelgehoorde uitdrukkingen bij spelers in gebiedsontwikkeling.

In haar boek Gepaste emoties stelt Mariëtte Baanders dat onze samenleving flink is doorgeschoten in het belang dat we hechten aan emoties. Is dit wellicht ook het geval in de woningmarkt? Het (tijdelijk) afschaffen van de overdrachtsbelasting en de lage rente kunnen niet op tegen de gevoelens van onzekerheid. De markt zit nog steeds in het slop. Onzekerheid over het herstel en overheidsbeleid, maakt angstig en leidt tot voorzichtigheid. Tussen publieke en private partijen leidt het soms zelfs tot krampachtig gedrag. Het goede nieuws is, als we Baanders mogen geloven dat er sprake is een brede maatschappelijke behoefte aan een beter evenwicht tussen emotie en feiten.

Ligt hier een handreiking? Wat is na jaren van economische voorspoed en bijbehorende grote woningproductie het perspectief voor de komende jaren? Uit marktonderzoek blijkt dat er nog steeds sprake is van een kwalitatieve vraag. Hoe ontwikkelt deze vraag zich bij een stagnerende of beperkte economische groei? Als gevolg van gemeentelijke bezuinigingen komen veel publieke voorzieningen onder druk te staan. Voor veel huishoudens tekent zich een daling van het besteedbare inkomen af. Dit gegeven in combinatie met de strengere eisen voor hypotheekverstrekking, aanpak van de hypotheekrenteaftrek en stijgende bouwkosten vraagt om vakmanschap, maar ook om een cultuur- en mentaliteitsverandering. Voor een deel wordt het heil op dit moment gezocht in particulier opdrachtgeverschap of vergelijkbare vormen van klantgericht bouwen. Met als argumenten ondermeerkostenbeheersing en het directer betrekken van (toekomstige) bewoners bij hun woning en woonomgeving. Tot de crisis van 2008 was de omvang van dit type bouwproductie binnen Nederland gemiddeld zo’n 10%. In vergelijking met andere landen is er zeker een groei mogelijk, maar ten aanzien van de totale vraag zal zeker in stedelijke regio’s ook naar andere vormen gezocht moeten worden om in te spelen op voorliggende opgaven. Zo kan flexibiliteit in het bestemmingsplan helpen om meer vraaggericht te kunnen werken. Ook op schaal van de woning is innovatie broodnodig. De woningbouwplattegrond zit al jaren vast in een beukmaat van 5.40 meter. En aanscherping van beleid op het gebied van CO2 vraagt naast technische innovatie, die veelal wel voorhanden is om kennisverspreiding en slimme financieringsconstructies om energiezuinige woningen daadwerkelijk te realiseren.

Naast deze inhoudelijke opgaven en het hiervoor benodigde vakmanschap zal vooral ook in de relaties tussen publiek en privaat een professionaliseringslag gemaakt moeten worden. Om effectief om te gaan met de beperkte beschikbare financiële middelen is samenwerking onontbeerlijk. Een naar binnen gekeerde blik en individuele emotionele impulsen helpen ons hierbij niet, meer inlevingsvermogen en het staan voor eenherkenbaar collectief verhaal dat bijdraagt aan (lokale)maatschappelijke samenhang wel. Participatie kan hierbij behulpzaam zijn, mits het geen schijninspraak betreft. Wellicht zijn we de afgelopen jaren te ver doorgeschoten met participatie. Het kan ook een prettige vluchtheuvel vormen. De eeuw van de overheid ligt achter ons. Het verleden biedt niet langer garantie voor de toekomst. Jaren van grootschalige kwantitatieve groei in de woningmarkt liggen achter ons. De sleutel voor de komende jaren is een bindend vergezicht in de driehoek overheid, markt en ‘civil society’. Regionaal en lokaal.Gebaseerd op gesprekken tussen mensen over wederzijdse ambities en mogelijkhedenvan een plek, belangen, dilemma’s en onderliggende waarden.


Cover: ‘Portret_Agnes Franzen_350px’


Agnes Franzen door Ineke Oostveen (bron: Agnes Franzen)

Door Agnes Franzen

Strategisch adviseur SKG/TU Delft en medeoprichter/hoofdredacteur van Gebiedsontwikkeling.nu (2010-2017)


Meest recent

Participatie bij een grote verbouwing door Natalya Kosarevich (bron: shutterstock)

Participatie bij een grote verbouwing

De grote verbouwing van Nederland is niet gebaseerd op een eenmalig groots en meeslepend besluit, aldus Co Verdaas. Het is een proces van vele kleine en grotere besluiten. Hoe moeten dan de spelregels rondom participatie worden opgesteld?

Analyse

8 oktober 2025

Het team achter Huis van de Toekomst bestaat uit kunstenaars, professionals en buurtbewoners door Havensteder (bron: Huis van de Toekomst)

De urban curator als noodzakelijke verbinder in de lokale energietransitie

Een van de meest veelbelovende scenario’s voor de energietransitie is de overgang naar duurzame, lokaal opgewekte en gedeelde energie. Dat is echter een lastig traject. Kan de ‘urban curator’ helpen als verbinder?

Onderzoek

7 oktober 2025

De passende spelregels voor gebiedsontwikkeling door Esther Dijkstra (bron: Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling)

Tussen samenhang en sectoren: de passende spelregels voor gebiedsontwikkeling

In het openingsartikel van de nieuwe Gebiedsontwikkeling.krant proberen Marlon Boeve, Co Verdaas en Tom Daamen tot de juiste spelregels voor gebiedsontwikkeling te komen door te focussen op de eeuwige strijd tussen ‘samenhang’ en ‘sectoren’.

Uitgelicht
Analyse

7 oktober 2025

Uw gastbijdrage op GO.nu: Over gastbijdragen

Uw gastbijdrage op GO.nu

Wij staan open voor bijdragen uit wetenschap en praktijk. Wij moedigen auteurs aan hun kennis en ervaring te delen.

Over gastbijdragen
Uw project toevoegen: Ga naar de GO-Projectenkaart

Uw project toevoegen

Wilt u graag een gebiedsontwikkeling toevoegen aan de GO-projectenkaart? Vul dan via onderstaande link het formulier in.

Ga naar de GO-Projectenkaart
Uw organisatie bij de SKG: Ga naar de SKG-website

Uw organisatie bij de SKG

Uw organisatie aansluiten op het netwerk van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling? Neem dan contact op.

Ga naar de SKG-website
Uw bijeenkomst in de agenda: Neem contact op

Uw bijeenkomst in de agenda

U kunt uw gebiedsontwikkeling-gerelateerde evenement aankondigen via onze agenda door contact op te nemen met de redactie.

Neem contact op