Thumb_wet en regelgeving_0_1000px

Europese staatssteunregels breekijzer voor overeenkomsten tussen gemeenten en ontwikkelaars

8 mei 2012

2 minuten

Nieuws Gebiedsontwikkeling in Nederland verkeert in zwaar weer. Voor zowel ontwikkelaars als gemeenten staan opbrengsten onder druk en dreigen forse afwaarderingen. Soms biedt aanpassing van een ontwikkelprogramma uitkomst. Voorwaarde is dan wel, dat alle bij het programma betrokken partijen bereid zijn om terug te komen op in het verleden gemaakte afspraken. Wat nou als die bereidheid er niet is?

Voor gemeenten is het zoeken naar een andere ontwikkelende partij soms een optie. Maar: hoe kom je als gemeente af van een bouwclaim van de ontwikkelende partij die niet met je mee wil denken? De Europese staatssteunregels bieden mogelijk een uitkomst. Kort gezegd komen die hierop neer: een overeenkomst tussen een overheid en een onderneming die in strijd is met Europese staatssteunregels, is nietig.

Gemeenten maken sinds enige tijd van deze escape gebruik. Dat kan, omdat veel overeenkomsten tussen overheden en ondernemingen per definitie in strijd met Europese staatssteunregels tot stand komen. Het bekendste voorbeeld hiervan is de gemeentegarantie die de toenmalige directeur van het Rotterdamse Havenbedrijf (zonder toestemming van zijn werkgever) afgaf ten behoeve van een dochteronderneming van de RDM. Die was in strijd met de Europese staatssteunregels en daarom nietig, aldus de Hoge Raad (zie: www.rechtspraak.nl, HR 28 mei 2010, LJN: BL4082).

Inmiddels lukt het sommige gemeenten ook om, met verwijzing naar de Rotterdamse zaak, af te komen van overeenkomsten met ontwikkelaars. Zo lukte het de gemeente Winsum om de voorzieningenrechter ervan te overtuigen dat zij een tussen haar en een ontwikkelaar gesloten overeenkomst niet hoeft na te komen omdat belangrijke onderdelen daarvan niet overeenkomstig de Europese staatssteunregels tot stand is gekomen (zie: www.rechtspraak.nl, Voorzieningenrechter Rechtbank Groningen 10 juni 2011, KJN: BQ8211). Ik merk wel op, dat het hier geen bodemprocedure betreft, maar een voorlopig oordeel.

De omgekeerde situatie kan natuurlijk ook voorkomen: een ontwikkelaar heeft bij nader inzien toch geen trek in de hem door de gemeente opgelegde ontwikkelplicht. Als de overeenkomst die hij met de gemeente gesloten heeft, onderdelen bevat die in strijd zijn met de Europese staatsteunregels, loont het de moeite om daar eens een stevig gesprek met de gemeente over te voeren. Wellicht kan de ontwikkelplicht wat worden verzwakt. Uiteraard bij voorkeur deze keer wel in overeenstemming met de Europese regels.

Veel voorkomende gebreken aan overeenkomsten tussen gemeenten en ontwikkelaars betreffen de bepaling van de grondprijs en de aanbesteding van door de ontwikkelaar te realiseren onderdelen van de openbare ruimte.

Toegankelijke en bruikbare informatie over staatssteun in relatie tot grondtransacties met de overheid is te vinden op www.europadecentraal.nl, onder het dossier "Staatssteun".


Cover: ‘Thumb_wet en regelgeving_0_1000px’



Meest recent

Leidsche Rijn, Utrecht door Maarten Zeehandelaar (bron: shutterstock)

De lessen van Leidsche Rijn voor Rijnenburg, regionale samenwerking als crux voor gebiedsontwikkeling

Thomas Snoek vergeleek twee grote locaties in de Utrechtse regio: Leidsche Rijn en Rijnenburg. Wat valt van de eerste voor de laatste te leren? De sleutel van het succes ligt in een goede regionale samenwerking.

Onderzoek

31 oktober 2025

Weekoverzicht donderdag 30 oktober door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Dit was de week van de juiste keuzes

Deze week ging het om kiezen en nog eens kiezen. Bij de Tweede Kamer-verkiezingen uiteraard, maar ook bij de Ontwerp-Nota Ruimte, de klimaatadaptie en de versnelling van de woningbouw op lokaal niveau.

Weekoverzicht

30 oktober 2025

Spelregels voor GO door Ineke Lammers (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Spelregels in GO: tijd voor meer flexibiliteit door tijdelijkheid?

De opgaven en ontwikkelingen in het vakgebied vragen om spelregels waarmee we soepel kunnen schakelen en bijsturen. Marlon Boeve en Ruda van Ravensteijn bespreken of meer flexibiliteit door ‘tijdelijkheid’ dé oplossing is.

Analyse

30 oktober 2025

Uw gastbijdrage op GO.nu: Over gastbijdragen

Uw gastbijdrage op GO.nu

Wij staan open voor bijdragen uit wetenschap en praktijk. Wij moedigen auteurs aan hun kennis en ervaring te delen.

Over gastbijdragen
Uw project toevoegen: Ga naar de GO-Projectenkaart

Uw project toevoegen

Wilt u graag een gebiedsontwikkeling toevoegen aan de GO-projectenkaart? Vul dan via onderstaande link het formulier in.

Ga naar de GO-Projectenkaart
Uw organisatie bij de SKG: Ga naar de SKG-website

Uw organisatie bij de SKG

Uw organisatie aansluiten op het netwerk van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling? Neem dan contact op.

Ga naar de SKG-website
Uw bijeenkomst in de agenda: Neem contact op

Uw bijeenkomst in de agenda

U kunt uw gebiedsontwikkeling-gerelateerde evenement aankondigen via onze agenda door contact op te nemen met de redactie.

Neem contact op