Geluidsoverlast neemt in heel Europa toe, maar tegengaan lukt steeds beter

Een woning in een rustige, schone en veilig buurt voor iedereen is voor vele gebiedsontwikkelaars het einddoel. Maar door de schaarse ruimte moeten soms onconventionele keuzes gemaakt worden. Wonen langs de snelweg is een voorbeeld. Ook al wordt het door de GGD afgeraden vanwege de slechte luchtkwaliteit, het lijkt in veel steden toch geen taboe meer te zijn. Daarbij is niet alleen het fijnstof, maar ook de geluidsoverlast schadelijk voor omwonenden.

Te veel geluid

Niet alleen in Nederland, maar in heel Europa kampen stedelingen met blootstelling aan hoge geluidsniveaus. Volgens recent onderzoek door de European Environment Agency blijkt dat ruim een vijfde van de Europeanen wordt blootgesteld aan te hoge geluidsniveaus – dat is 55 decibel of meer volgens de Environmental Noise Directive. Autoverkeer is de grootste boosdoener: naar schatting ervaren zo’n 92 miljoen mensen hierdoor geluidshinder van boven de 55 decibel. Daarnaast zorgen treinen (18 miljoen mensen) en vliegtuigen (2,6 miljoen) ook voor overlast.

De gezondheidsgevolgen van deze herrie zijn verstrekkend. Niet alleen zorgen de decibellen bij velen voor irritatie en voor zo’n vijf miljoen Europeanen voor slaapproblemen, maar volgens het onderzoek is te hard geluid mede de oorzaak van zo’n 66 duizend premature sterfgevallen. Dat geldt ook voor 50 duizend gevallen van hart- en vaatziekten en 22 duizend gevallen van diabetes in Europa. Hierdoor nemen zorgvragen toe, waarvan de geschatte economische kosten volgens het onderzoek oplopen tot zo’n 82 miljard euro per jaar.

Oplossingen

Ondanks deze zorgwekkende cijfers, draagt het onderzoek ook oplossingen aan. Zo zou geluidsoverlast bij de bron moeten worden aangepakt door lagere snelheidslimieten te implementeren of infrastructuur goed te onderhouden. Daarnaast dragen volgens de onderzoekers oplossingen voor meer leefbaarheid in de stad ook bij aan de aanpak van geluidsoverlast, zoals vergroening of autoluwe straten. In de praktijk zijn deze maatregelen al veel terug te zien in steden wereldwijd.

Zo presenteerde de stad Parijs in september vorig jaar het plan anti-bruit (anti-lawaai) waarin 23 concrete acties staan tegen geluidsoverlast in de stad. Het doel is om in de hele regio Île de France 100 miljoen euro te investeren tot 2030 om de blootstelling aan hard geluid in te perken. De stad heeft al (groene) geluidsschermen rond haar snelwegen geplaatst. Verder werkt Parijs tot 2030 onder andere aan het isoleren van voorgevels van woningen langs treinrails, het aanpakken van de rails ter voorkoming van hard gepiep en het vervangen van dieselbussen voor stillere elektrische bussen. De stad heeft ook een interactieve geluidskaart gemaakt waarop de geluidsniveaus door verschillende vervoersmiddelen op de stad te volgen zijn. Deze kaart is zowel bedoeld voor beleidsmakers als bewoners.

Drilboren met dempers

Ook andere steden zetten in op beleid dat het geluid reguleert. New York probeert met een Noise Code de bronnen van geluidsoverlast aan te pakken. Zo moeten bouwprojecten een noise mitigation plan indienen (een geluidverminderingsplan), wil de stad apparatuur zoals drilboren voorzien van geluidsdempers en gelden er strenge tijdstippen waarop herrie gemaakt mag worden. Ook wil de stad ‘overdreven geluid’ van auto’s verbieden, zoals een ronkende uitlaat. Ook opmerkelijk: bewoners mogen een ‘niet-claxonneren’ bord in hun straat plaatsen.

Maar ook ons eigen Amsterdam voert actief beleid op toegestane geluidsniveaus. Tot 7 juli konden Amsterdammers input leveren op het Actieplan Geluid 2025-2030. In het voorlopige plan staat de ambitie om geluidsreducerend asfalt toe te passen bij nieuwbouwprojecten en worden ‘stille banden’ aanbesteed bij gemeentelijke vervoersdiensten zoals bussen. Met groene schermen wil de stad het geluid op straat absorberen en tegelijkertijd bijdragen aan de biodiversiteit en de strijd tegen hittestress. Ook wil de stad inzetten op belevingsonderzoeken, om niet alleen de harde decibellen te meten maar ook beter de beleving van geluidsniveaus door bewoners te begrijpen.

Ontwerp

Naast het reguleren van geluid zijn in veel steden ontwerpkeuzes in de gebouwde omgeving aanwijsbaar die ervoor zorgen dat het harde geluid wordt opgeslokt. Zo worden in Singapore op vele gebouwen green walls aangebracht: een bekleding van groen op betonnen muren die zorgen voor een dempend effect. In Zürich worden door planologen functies in de stad geclassificeerd aan de hand van de impact die hoge geluidsniveaus hebben. Op die manier worden minder ‘gevoelige’ functies zoals industrie als een bufferzone aangebracht dichter bij de geluidsbron, waardoor bijvoorbeeld de meer gevoelige woonfuncties verder verwijderd blijven van het geluid.

Ook werden in Schwamendingen in de stad onder het motto van nachhaltige Lärmsanierung (duurzame geluidssanering) meerdere vliegen in een klap geslagen: met het Überlandpark wordt een drukke snelweg overdekt met een geluidswerende tunnel, terwijl op het dak op acht meter hoog een biodivers park van bijna een kilometer lang is aangelegd voor omwonenden. Met speeltuinen en een paviljoen is het een plek voor ontmoeting en recreatie voor de buurt.

Recent onderzoek wijst uit dat New York, na Parijs, de meest luide stad ter wereld is.