Hoogleraar Rients Dijkstra: pleitbezorger van Nederlandse aanpak in stedenbouw

Met Rients Dijkstra (1961) treedt een hoogleraar aan met een heilig geloof in ‘de Nederlandse aanpak’ in de stedenbouw. Voor hem staat dat voor: goede analyse vooraf van een probleemstelling, gevolgd door openhartige samenwerking, zonder ingewikkelde hiërarchie. Het is een aanpak die hij leerde van een van zijn leermeesters, Riek Bakker. Met haar kwam hij in contact bij een van de eerste en grootste Nederlandse projecten van zijn bureau Maxwan Architects and Urbanists: het ontwerp van het masterplan voor de Utrechtse nieuwbouwwijk Leidsche Rijn. Uitgangspunt daarbij was altijd dat de ontwerpers alle betrokkenen hoorden en alle kanten van de ontwerpopgave belichtten voordat ze knopen doorhakten. “Het idee van de artistieke ontwerper in een ivoren toren is doktersromannetjesromantiek en berokkent ons vak schade”, zegt Dijkstra. Eén van zijn ambities is om als hoogleraar zijn studenten die ‘Hollandse’ werkhouding bij te brengen. Zeker gezien het sterk internationale karakter van de faculteit Bouwkunde een mooie uitdaging.

Rients Dijkstra studeerde in 1989 af als stedenbouwkundige aan de TU Delft. Tussendoor gaf hij onderwijs aan het Berlage Instituut, maar nu pas keert hij voor het eerst terug op het oude nest. Na zijn afstuderen werkte hij voor de ArchitectenCie en het Office for Metropolitan Architecture (OMA). Daarna opereerde hij ruim twintig jaar vanuit zijn eigen bedrijf Maxwan. Dat timmerde niet alleen dichtbij aan de weg met onder meer masterplannen (Leidsche Rijn, Leiden Central Station, Ring Antwerpen), maar ook in verre steden als Moskou en Baku.

De internationale ervaring die hij ermee opdeed, komt van pas in de academische omgeving van Delft. Die bestaat niet alleen voor een groot deel uit buitenlandse studenten en medewerkers, maar heeft ook te maken met uitdagingen die het gevolg zijn van een internationaliserende wereld. Invloeden van elders zorgen voor snelle veranderingen in de veranderende stedenbouwkundige omgeving, die toch al steeds sneller op de schop moet door automatisering en noodzakelijke verduurzaming. “Dat zijn mooie, complexe opgaven. Een grote uitdaging in Delft zal worden om er onderwijs over te geven zonder dat de studenten hun creativiteit verliezen.”

Sinds 2012 is hij Rijksadviseur voor Infrastructuur en Stad. In die hoedanigheid adviseert Dijkstra het Rijk over ruimtelijke programma’s en thema’s als samenhang in mobiliteit en stad. Hoe zorg je ervoor dat steden die steeds drukker worden toch blijven functioneren? In ieder geval door betere stationsgebieden te ontwerpen en intensiever gebruik te maken van de fiets. Dijkstra nam onder meer het initiatief voor het Loket Knooppunten, voor verbetering van stationsomgevingen, en nam deel aan de Agenda Stad. Zou het niet beter zijn het veel meer over te laten aan gemeenten en lokale partijen om een oplossing te vinden? Dijkstra: “Niet alleen. Het idee dat samenvoeging van alle afzonderlijke wensen altijd het gewenste resultaat oplevert is een misvatting. Daar kun je een brede blik bij gebruiken: die van een stedenbouwkundige.”