maatschappelijk vastgoed

Maatschappelijk vastgoed in verandering

Onderzoek Maatschappelijk vastgoed is de benaming voor een heel diverse groep gebouwen zoals onderwijsinstellingen, verzorgingshuizen, bibliotheken, theaters, brandweerkazernes. Deze gebouwen en hun functies zijn van groot belang voor een goede ruimtelijke ordening. Locatie, opzet en gebruik ervan worden echter in belangrijke mate bepaald door sectoraal beleid (onderwijsbeleid, zorgbeleid etc). Deze achtergrondstudie van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) verkent hoe sectorale regels doorwerken op hun ruimtelijke dynamiek (spreidingspatroon, buurtfunctie).

Van voorzieningslogica naar rendementslogica

De studie vergelijkt 2 soorten maatschappelijk vastgoed: basisscholen en woonzorggebouwen voor ouderen.

In de ouderenzorg heeft een stelselwijziging plaatsgevonden van aanbodgestuurde naar vraagvolgende bekostiging. Op grond van meer dan 60 interviews constateert de studie in die sector een verschuiving in het denken over vastgoedvraagstukken. Overwegingen van efficiency van de exploitatie, de alternatieve aanwendbaarheid van grond en gebouwen, een juiste product-doelgroepcombinatie zijn een belangrijkere rol gaan spelen, in plaats van de nabijheid en spreiding van het aanbod van de dienst. In het onderzoek is dit geduid als een verschuiving van voorzieningslogica via dienstverleningslogica naar rendementslogica.

In het basisonderwijs, waar nog grotendeels aanbodsturing plaatsvindt, spelen deze overwegingen veel minder.

Ruimtelijke sturing

De studie concludeert dat bij een stelselwijziging naar vraagvolgende bekostiging het vraagstuk van ruimtelijke sturing in de overweging meegenomen moet worden. Sectoraal beleid biedt immers in beginsel dan geen aangrijpingspunt meer voor sturing, en de instrumenten van ruimtelijke ordening hebben inherente beperkingen.

Download het rapport hier (PDF, 20 MB)

Dit item verscheen eerder op PBL.nl


Cover: ‘maatschappelijk vastgoed’


joost tennekes

Door Joost Tennekes

Political scientist at Planbureau voor de Leefomgeving

Hans van Amsterdam

Door Hans van Amsterdam

Researcher GIS at The Netherlands Environmental Assessment Agency (PBL)

Like Bijlsma

Door Like Bijlsma

Architect, Editor en Onderzoekster Sector Ruimtelijke Ordening en Leefomgevingskwaliteit

Hedwig

Door Hedwig van der Linden

Onderzoeker Leerstoel Gebiedsontwikkeling TU Delft - H.vanderLinden@tudelft.nl

lianne van duinen

Door Lianne van Duinen

projectleider at Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli)

Arnoud Vlak

Door Arnoud Vlak

Managing Director at PUBLIC VALUE


Meest recent

Luchtfoto van Groningse wijk Vinkhuizen uit 2019 door Rudmer Zwerver (bron: Shutterstock)

Sociaal bouwmeester Ivan Nio pleit voor een andere blik op samen leven in de stad

De stad Groningen heeft een lange traditie in bouwkundige bouwmeesters. Sinds vorig jaar is daar een sociaal bouwmeester, die de stenen en mensen meer bij elkaar moet brengen. Ivan Nio vertelt over zijn eerste jaar in deze functie.

Uitgelicht
Interview

21 oktober 2025

Zwemmen in de Rotterdamse Rijnhaven door Jan de Groen (bron: Swimmable Cities)

De stad vernieuwen vanuit het water: zwemmen geeft vaart aan transitie en transformatie

Zwemmen in de stad kan werken als motor voor duurzame gebiedsontwikkeling. Maar het realiseren van de juiste voorzieningen vraagt wel lef van betrokkenen. Op bestuurlijk, organisatorisch en maatschappelijk vlak.

Onderzoek

21 oktober 2025

Middeleeuws kasteel in Carcassonne, Frankrijk door Georgios Tsichlis (bron: Shutterstock)

Dor hout

Juridische spelregels zijn lang niet altijd dé spelbreker voor een succesvolle project- of gebiedsontwikkeling. Manfred Fokkema kapt wat dor hout in het alsmaar uitdijende oerwoud aan omgevings-, aanbesteding-, staatssteun- en Didam-regels.

Analyse

20 oktober 2025

Uw gastbijdrage op GO.nu: Over gastbijdragen

Uw gastbijdrage op GO.nu

Wij staan open voor bijdragen uit wetenschap en praktijk. Wij moedigen auteurs aan hun kennis en ervaring te delen.

Over gastbijdragen
Uw project toevoegen: Ga naar de GO-Projectenkaart

Uw project toevoegen

Wilt u graag een gebiedsontwikkeling toevoegen aan de GO-projectenkaart? Vul dan via onderstaande link het formulier in.

Ga naar de GO-Projectenkaart
Uw organisatie bij de SKG: Ga naar de SKG-website

Uw organisatie bij de SKG

Uw organisatie aansluiten op het netwerk van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling? Neem dan contact op.

Ga naar de SKG-website
Uw bijeenkomst in de agenda: Neem contact op

Uw bijeenkomst in de agenda

U kunt uw gebiedsontwikkeling-gerelateerde evenement aankondigen via onze agenda door contact op te nemen met de redactie.

Neem contact op