maatschappelijk vastgoed

Maatschappelijk vastgoed in verandering

Onderzoek Maatschappelijk vastgoed is de benaming voor een heel diverse groep gebouwen zoals onderwijsinstellingen, verzorgingshuizen, bibliotheken, theaters, brandweerkazernes. Deze gebouwen en hun functies zijn van groot belang voor een goede ruimtelijke ordening. Locatie, opzet en gebruik ervan worden echter in belangrijke mate bepaald door sectoraal beleid (onderwijsbeleid, zorgbeleid etc). Deze achtergrondstudie van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) verkent hoe sectorale regels doorwerken op hun ruimtelijke dynamiek (spreidingspatroon, buurtfunctie).

Van voorzieningslogica naar rendementslogica

De studie vergelijkt 2 soorten maatschappelijk vastgoed: basisscholen en woonzorggebouwen voor ouderen.

In de ouderenzorg heeft een stelselwijziging plaatsgevonden van aanbodgestuurde naar vraagvolgende bekostiging. Op grond van meer dan 60 interviews constateert de studie in die sector een verschuiving in het denken over vastgoedvraagstukken. Overwegingen van efficiency van de exploitatie, de alternatieve aanwendbaarheid van grond en gebouwen, een juiste product-doelgroepcombinatie zijn een belangrijkere rol gaan spelen, in plaats van de nabijheid en spreiding van het aanbod van de dienst. In het onderzoek is dit geduid als een verschuiving van voorzieningslogica via dienstverleningslogica naar rendementslogica.

In het basisonderwijs, waar nog grotendeels aanbodsturing plaatsvindt, spelen deze overwegingen veel minder.

Ruimtelijke sturing

De studie concludeert dat bij een stelselwijziging naar vraagvolgende bekostiging het vraagstuk van ruimtelijke sturing in de overweging meegenomen moet worden. Sectoraal beleid biedt immers in beginsel dan geen aangrijpingspunt meer voor sturing, en de instrumenten van ruimtelijke ordening hebben inherente beperkingen.

Download het rapport hier (PDF, 20 MB)

Dit item verscheen eerder op PBL.nl


Cover: ‘maatschappelijk vastgoed’


joost tennekes

Door Joost Tennekes

Political scientist at Planbureau voor de Leefomgeving

Hans van Amsterdam

Door Hans van Amsterdam

Researcher GIS at The Netherlands Environmental Assessment Agency (PBL)

Like Bijlsma

Door Like Bijlsma

Architect, Editor en Onderzoekster Sector Ruimtelijke Ordening en Leefomgevingskwaliteit

Hedwig

Door Hedwig van der Linden

Onderzoeker Leerstoel Gebiedsontwikkeling TU Delft - H.vanderLinden@tudelft.nl

lianne van duinen

Door Lianne van Duinen

projectleider at Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli)

Arnoud Vlak

Door Arnoud Vlak

Managing Director at PUBLIC VALUE


Meest recent

Digital twin in construction industry door Jackie Niam (bron: shutterstock)

Urban Digital Twins: de kloof tussen ambitie en de sociale stedelijke realiteit

Wat dragen Urban Digital Twins werkelijk bij aan de aanpak van complexe stedelijke uitdagingen? Onderzoekers van de Technische Universiteit Eindhoven en de Universiteit Twente pleiten voor een betere integratie van de sociale dimensie van de stad.

Onderzoek

19 juni 2025

IJ-rivier, het Eye Filmmuseum en de A'DAM Toren. door Emzzi (bron: shutterstock)

Mare de Wit probeert jongeren bij klimaatadaptatie te betrekken

Mare de Wit heeft een scherpe focus op het thema water en de communicatie daarover. Ze ontwikkelde een methodiek voor de toekomstige inrichting van Nederland. Dat resulteerde in haar aanstelling als ‘Toekomstambassadeur water en klimaatadaptatie’.

Interview

18 juni 2025

Sint Eustatius, Saba door Wangkun Jia (bron: shutterstock)

Rli: Caribisch Nederland wordt door het Rijk vaak vergeten als het gaat om het fysieke domein

De verschillen in de fysieke leefomgeving tussen Bonaire, Saba en Sint-Eustatius en de rest van de Nederlandse gemeenten zijn groot en niet te rechtvaardigen. Dat concludeert de Rli in een pittig advies.

Onderzoek

18 juni 2025