Als er dan toch buitenstedelijk gebouwd wordt, dan biedt de ‘groene wei’ veel kansen om gebieden integraal, duurzaam en betaalbaar te ontwikkelen. EVA-Lanxmeer, een wijk van zo’n 400 woningen in Culemborg, is nog altijd een lichtend voorbeeld. Van 1996 tot 2004 is de ecologische wijk ontwikkeld en grotendeels gebouwd, mét participatie van potentiële bewoners, mét innovatieve concepten, mét sociale woningbouw, mét architectonische diversiteit, mét ruimtelijke kwaliteit, en dat alles tegen alleszins betaalbare prijzen.

 (tekst gaat verder onder de video)

Daar waar bij ecologische wijken de meeste aandacht doorgaans uitgaat naar de gerealiseerde ambities, is bij EVA-Lanxmeer het proces dat daartoe heeft geleid veel interessanter, zeker omdat dit proces alles in zich had wat de Nationale Omgevingsvisie ambieert. Lanxmeer is namelijk het resultaat van een co-productie van gemeente Culemborg en Stichting E.V.A., opsteller van het integrale EVA Concept voor een ecologische wijk. Deze samenwerking stelde hen in staat om het proces in eigen hand te houden, inclusief controle op het ambitieniveau, de uitgangspunten en de voortgang.

Tijdens de planontwikkeling zag de gemeente dat bij een andere ontwikkeling in Culemborg de ontwikkelaar een ton (guldens) per woning verdiende. Zij vond dat dit te verdienen bedrag beter besteed kon worden aan duurzaamheidsmaatregelen, en besloot daarom voor de eerste twee fasen zelf opdracht te geven (de grond had de gemeente al aangekocht) aan architectenbureaus. Op basis van het definitief ontwerp is de grond daarna verkocht aan zorgvuldig geselecteerde aannemers die de woningen verkochten aan toekomstige bewoners. De eerste honderd woningen en het stedenbouwkundig ontwerp zetten daarop de toon voor de volgende fasen, die veelal in (collectief) particulier opdrachtgeverschap zijn gerealiseerd.

Wie durft?

In het Voorbeeldenboek Klimaatadaptieve bouwprojecten van Platform31 wordt EVA-Lanxmeer uitvoerig beschreven, inclusief deze kanttekening van gemeente Culemborg: “Het zou tegenwoordig lastig zijn om EVA-Lanxmeer 2.0 te realiseren. Alles klopte destijds…” Marleen Kaptein, initiatiefneemster van het EVA Concept, vindt de tijd niettemin juist rijp voor het verkennen van dit ontwikkelmodel. De investeringen hebben in alle opzichten hun waarde bewezen en de gemeente heeft alle kosten terugverdiend. De woningen zijn zeer gewild en het concept heeft onder bewoners geleid tot nieuwe collectieve initiatieven, zoals een zonnedak en laadplein voor elektrische (deel)auto’s. De Bewonersvereniging EVA-Lanxmeer is zelfs eigenaar van het wijkwarmtenet geworden.

Dat alles maakt het des te interessanter om de kansen van dit model serieus te bekijken, juist in deze tijd waarin we allemaal zoeken naar ontwikkelconcepten die leiden tot duurzame, betaalbare en inclusieve gebiedsontwikkelingen. Wellicht gebeurt dit binnenkort mét ontwikkelaars. Wie durft?

Cover: Robin Duister