Thumb_ontwerp en proces_0_1000px

Particulier opdrachtgeverschap: Van afkickprogramma naar leerschool

14 november 2011

2 minuten

Nieuws In particulier opdrachtgeverschap (PO) maar vooral in collectief particulier opdrachtgeverschap (CPO) liggen kansen voor architecten, betoogt BNA-directeur Fred Schoorl. Nu overheid en markt aan de kant staan zijn het immers de particulieren die nog willen én kunnen bouwen. Overheid en markt zijn in de loop van de geschiedenis zelfs verantwoordelijk geweest voor het nagenoeg verdwijnen van de traditie van de zelfbouw. Terwijl de architect van origine werkt met de particuliere opdrachtgever. Die veranderde van mecenas en rijke koopheer naar publieke opdrachtgever in de vorm van overheid en corporaties. Gaandeweg zijn zij degenen geworden die weten hoe we willen wonen. Ook de architect deed daaraan mee. Carel Weeber was de eerste in Nederland die het verzet een duidelijk gezicht gaf in de woningbouw. Met de eindstreep van Vinex in zicht kwam de eigenbouw weer terug op de agenda.

Een kans dus voor de architect. Voor de architectuurbranche is de nood hoog op dit moment, met 50% minder opdrachten en 30% ontslagen. Kansen voor de architect zijn er in PO/CPO door zijn vakmanschap in verbeeldingskracht en oplossingsgericht werken. PO geeft veel risico’s en nauwelijks verdiencapaciteit voor een architect. Door schaalvoordelen en risicospreiding is CPO interessanter. Maar zelfbouw stelt kwantitatief maar weinig voor en zal noch voor architecten, noch voor projectontwikkelaars de markt gaan redden. Het is niet meer dan een reddingsboei in tijden van nood. Natuurlijk zijn er de believers die geloven in de Grote Sprong Voorwaarts: iedereen wil meedoen, iedereen wil de bal. Maar ons Nationale Afkickprogramma leidt nog niet tot heel veel prestaties. PO en CPO blijven een marginale markt, die overigens wél een ommekeer in de markt vertegenwoordigen: die van aanbodgerichte markt naar meer macht voor de consument.

Toch biedt PO/CPO de architect de nodige kansen. Ook architecten hebben baat bij een maatschappij waarin burgers zijn aangewezen op eigen initiatief. Dat stimuleert innovatie en experiment: een trapveldje voor vernieuwing. Bovendien heeft de architect baat bij een nieuw ondernemerschap, zoals bij CPO het geval is, waarbij burgers zelf ondernemer en ontwikkelaar worden. Maar het allerbelangrijkste voor de architect is met het wegvallen van de overheid als financier en hoeder van kwaliteit – denk aan Welstand – ruimte ontstaat om ‘in het gat van de kwaliteit’ te springen. Samen met burgers, opdrachtgevers en professionals van onderop werken aan nieuwe kwaliteit. Op die manier is eigenbouw een kans voor de architect: een sprong van macht naar gezag, waarmee het aanzien van de architect zal verbeteren. De architect niet zozeer als artiest maar als creatieve probleemoplosser en ondernemende verbinder. Zelfbouw wordt zelfontwikkeling, ook voor de architect.

Zie ook:


Cover: ‘Thumb_ontwerp en proces_0_1000px’


Fred Schoorl

Door Fred Schoorl

Expert in ruimtelijke vraagstukken en directeur van de Branchevereniging Nederlandse Architectenbureaus (BNA)


Meest recent

Luchtfoto van Groningse wijk Vinkhuizen uit 2019 door Rudmer Zwerver (bron: Shutterstock)

Sociaal bouwmeester Ivan Nio pleit voor een andere blik op samen leven in de stad

De stad Groningen heeft een lange traditie in bouwkundige bouwmeesters. Sinds vorig jaar is daar een sociaal bouwmeester, die de stenen en mensen meer bij elkaar moet brengen. Ivan Nio vertelt over zijn eerste jaar in deze functie.

Uitgelicht
Interview

21 oktober 2025

Zwemmen in de Rotterdamse Rijnhaven door Jan de Groen (bron: Swimmable Cities)

De stad vernieuwen vanuit het water: zwemmen geeft vaart aan transitie en transformatie

Zwemmen in de stad kan werken als motor voor duurzame gebiedsontwikkeling. Maar het realiseren van de juiste voorzieningen vraagt wel lef van betrokkenen. Op bestuurlijk, organisatorisch en maatschappelijk vlak.

Onderzoek

21 oktober 2025

Middeleeuws kasteel in Carcassonne, Frankrijk door Georgios Tsichlis (bron: Shutterstock)

Dor hout

Juridische spelregels zijn lang niet altijd dé spelbreker voor een succesvolle project- of gebiedsontwikkeling. Manfred Fokkema kapt wat dor hout in het alsmaar uitdijende oerwoud aan omgevings-, aanbesteding-, staatssteun- en Didam-regels.

Analyse

20 oktober 2025

Uw gastbijdrage op GO.nu: Over gastbijdragen

Uw gastbijdrage op GO.nu

Wij staan open voor bijdragen uit wetenschap en praktijk. Wij moedigen auteurs aan hun kennis en ervaring te delen.

Over gastbijdragen
Uw project toevoegen: Ga naar de GO-Projectenkaart

Uw project toevoegen

Wilt u graag een gebiedsontwikkeling toevoegen aan de GO-projectenkaart? Vul dan via onderstaande link het formulier in.

Ga naar de GO-Projectenkaart
Uw organisatie bij de SKG: Ga naar de SKG-website

Uw organisatie bij de SKG

Uw organisatie aansluiten op het netwerk van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling? Neem dan contact op.

Ga naar de SKG-website
Uw bijeenkomst in de agenda: Neem contact op

Uw bijeenkomst in de agenda

U kunt uw gebiedsontwikkeling-gerelateerde evenement aankondigen via onze agenda door contact op te nemen met de redactie.

Neem contact op