"Provincie Noord-Holland zet woningbouw op slot"

Gebiedsontwikkeling is vaak een afwegingsproces. Het ene belang moet tegen het andere worden afgewogen. Zo ziet de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) op het aanwijzen van rijksbelangen die zo groot zijn dat daarvoor ruimte moet worden gereserveerd waar ook provincies en gemeenten zich aan hebben te houden. Velen hebben het betreurd dat in de NOVI woningbouw niet voor het volle pond als rijksbelang is aangeduid, met de daarbij behorende locatieaanwijzingen. Op de valreep zijn er na veel druk toch nog 14 “aandachtslocaties” benoemd.

Belangenafweging

Provincies maken soortgelijke afwegingen in hun Provinciale Omgevingsvisie. Dat doet ook Noord-Holland. Tot veler verrassing kwam de provincie Noord-Holland begin dit jaar op de proppen met een nieuw provinciaal belang: het BPL, ofwel het Bijzonder Provinciaal Landschap. Een groot aantal hectares in de provincie (verdeeld over 32 locaties) gaan, als het aan de Gedeputeerde Staten (GS) ligt, extra bestempeld worden als BPL. Deze gebieden moeten gevrijwaard blijven van vrijwel alles en zijn alleen bestemd voor bijzonder landschap. Dat is blijkbaar een provinciaal belang.

Je zou denken: een heel groot ander provinciaal belang is toch ook wonen? Maar de provinciale bestemming 'wonen' is vrijwel niet op de kaart te vinden. Veel ruimte is gereserveerd voor waar het niet mag; vrijwel nergens is ruimte aangewezen waar de provincie woningbouw wenst. Hoezo evenwichtige belangenafweging?

Niet meer regels

Tegen deze aanpak bij de provincie is veel verzet gerezen. Bij de provincie zijn meer dan 250 bezwaren tegen deze voorstellen binnengekomen. Het overgrote deel, zo'n 75%, heeft betrekking op de eenzijdige aanwijzing van zoveel extra BPL. 1000 pagina’s hadden de provinciale ambtenaren nodig om al die bezwaren van commentaar te voorzien.

Op 21 september, de eerste avond waar de bezwaren konden worden toegelicht, liet een stoet van wethouders weten dat er sprake was van een zeer eenzijdig accent op bescherming van het landschap. (Overigens gaat in een aantal gevallen helemaal niet om landschap in de zin van natuur en is er sprake van heel gewone agrarische grond.) Maar ook was er veel commentaar op de gedetailleerdheid van de regels waarmee de provincie zich wil gaan bemoeien met de gemeentelijke ruimtelijke planningen. De Alkmaarse wethouder Paul Verbruggen stelde tijdens de hoorzitting: "We hebben niet meer regels en bureaucratie nodig, maar meer woningen."

Stekker eruit

Het meest bizar is wel de situatie in de gemeente Schagen: een gebied dat al geruime tijd de bestemming 'wonen' heeft, met een potentie van circa 1000 woningen, moet volgens de provincie worden teruggeschroefd naar het BLP. Gekker moet het toch niet worden. Los van de vertraging die dit voor de woningontwikkeling met zich meebrengt, speelt hier ook de kwestie van de betrouwbare overheid, in dit geval de betrouwbare provincie.

Even zot is de situatie in Alkmaar, waar de gemeente al jaren met de provincie in goed overleg voorbereidingen trof voor een locatie voor circa 400 woningen. Vanwege de toekomstige aanleg van deze woningbouwlocatie kon volgens de provincie een paar jaar geleden de gemeente wel bijdragen aan de nieuwe provinciale weg. Bijna een half miljoen euro schreef de gemeente over aan Noord-Holland. Maar, op het laatste moment: stekker eruit, toch liever een BLP.

En ook elders in de Alkmaarse regio wordt voorgenomen woningbouwgebied zonder pardon geschrapt: bij elkaar goed voor een kleine 700 woningen. Pikant detail daarbij: in een aantal van die locaties heeft de provincie heel constructief meegewerkt aan de voorbereiding van woningbouw. Gewekte verwachtingen? Niets meer mee te maken.

Illegaal wonen

En dat juist nu: de provincie Noord-Holland wordt door de minister van BZK achter de broek gezeten om met locaties over de brug te komen waar op korte termijn woningen gebouwd kunnen worden (dus geen vergezichten zoals Haven-Stad in Amsterdam, dat de eerste 10 jaar niet tot substantiële productie van aantallen komt). Het tekort is groot, dus moet er snel gebouwd kunnen worden. Nu zelfs bij het wegblijven van zoveel expats de woningprijzen in de hoofdstad nog niet echt fors dalen, is de noodzaak voor veel nieuwe woningen in Noord-Holland van levensbelang. Maar terwijl de woningnood bij iedereen over de schoenen loopt, weet de provincie niets beters te doen dan paaltjes te slaan die woningbouw verbieden.

Bij mensen kom je soms vreemde kronkels tegen, maar blijkbaar kan het bij een provincie ook vreemd gaan. Aan de ene kant gaat GS voluit op de rem staan bij het mogelijk maken van nieuwe woningbouwlocaties,en aan de andere kant benoemt ze in dezelfde maand een woningbouwaanjager die de woningbouw moet versnellen. Hoe geloofwaardig ben je dan in de weer?

Het is te hopen dat de Provinciale Staten bij de besluitvorming over deze provinciale verordening het tij weet te keren. Is het zo vreemd om nu eens gewoon prioriteit te geven aan woningbouw? Dan hoeft die wethouder van Bergen over een paar jaar misschien niet meer tijdens een hoorzitting te verzuchten: "Ik moet vaker optreden tegen mensen die illegaal wonen omdat fatsoenlijke woonruimte ontbreekt dan dat ik woningen kan toewijzen."

Op slot doen

Noord-Holland kende altijd al een fors aantal belemmeringenkaarten: gebieden waar (onder meer) geen woningen mogen komen vanwege het feit dat het waterbeheer het niet toelaat, omdat het duinlandschap is, omdat het belangrijke veenweidegrond is, omdat het bos is, et cetera. Daarnaast is er een Europese en landelijke aanwijzing van Natura 2000-gebieden. Blijkbaar is dat allemaal niet voldoende, want Noord-Holland weet het beter: er moet ook nog Bijzonder Provinciaal Landschap worden aangewezen. Waar houdt het op?

En waarom zo zwart–wit? Er valt een wereld te winnen als we minder van de tegenstelling wonen – landschap uitgaan en meer zoeken naar combinatiemogelijkheden. Er zijn plekken denkbaar waarbij vervlechting van die twee heel goed mogelijk is. Binnenstedelijk gebruiken we vaak de term functiemenging. Maar buitenstedelijk is het mengen van wonen en bijzonder landschap ook goed voorstelbaar. Dat kan in die combinatie wel, in tegenstelling tot de combinatie windmolens - bijzonder landschap.

Het zou daarom goed zijn als Provinciale Staten op 5 oktober het college van GS vanuit die invalshoek vraagt een fors aantal van de 32 nieuwe BPL-gebieden nog eens tegen het licht te houden, in plaats van de deur van al die te bouwen woningen bij voorbaat op slot te doen.

Cover: Flickr