Mus maakt nest op het dak door Marut Sayannikroth (bron: Shutterstock)

Spoedcursus natuurinclusief ontwikkelen #1: nut en noodzaak

30 juli 2021

5 minuten

Analyse Natuurinclusief ontwikkelen is méér dan alleen wat nestkastjes ophangen. Maar waarom zou je dat überhaupt willen doen? Welke vertragingen voorkom je ermee? Hoeveel kosten komen erbij kijken? En wat is je plan van aanpak? Ingrid Sloots, directeur van Nest, de architect voor de dieren, legt dat in deze vierdelige serie uit. In dit eerste deel geeft zij een overzicht van nut en noodzaak.

Bij natuurinclusieve gebiedsontwikkeling wordt er zodanig gebouwd en ingericht dat dit bijdraagt aan de lokale biodiversiteit en natuurwaarden. Het beschermt de natuur die al aanwezig is en zorgt voor kansen en groei in de toekomst.

Natuurinclusief ontwikkelen draagt ook bij aan de kwaliteit van de leefomgeving, waaronder de gezondheid van bewoners en bezoekers, bevordering van sociale contacten, verbetering van luchtkwaliteit, lokale berging van water en voorkomen van droogte en hittestress. Kortom: het creëert plekken waar prettig geleefd kan worden door de ecosysteemdiensten die de natuur biedt.

Paalkast door Nest architect voor de dieren - 2021 (bron: Nest architect voor de dieren - 2021)

‘Paalkast’ door Nest architect voor de dieren - 2021 (bron: Nest architect voor de dieren - 2021)


Voordelen

Ook voor ontwikkelaars zijn er belangrijke redenen om natuurinclusief te ontwikkelen:

1.Omzetkansen
De markt voor projecten die niet natuurinclusief zijn wordt steeds kleiner. Dit komt door de gunningscriteria en beleidsregels van de gemeente en provinciale overheid. In steeds meer projecten is het nodig om de al aanwezige soorten in het gebied een alternatieve plek te bieden, omdat de wet natuurbescherming hiertoe verplicht. Daarnaast levert het vaak punten op waarmee je een tender kan winnen. Natuurinclusief ontwikkelen vergroot dus je (kansen in de) markt.

2.Kosten voorkomen
Natuurinclusief ontwikkelen verkleint risico’s en voorkomt vertraging en extra kosten. We kennen allemaal de voorbeelden van de brandweerkazerne die nog steeds niet gerenoveerd is door de vleermuizen in de spouw of de luxe camping die jarenlang niet open kon door de nachtdieren in het gebied. Niet het ecologisch onderzoek of de natuurinclusieve maatregelen, maar de vertragingen zijn de belangrijkste kostenpost, concludeerde Ecorys in 2016.

Krantenkoppen door Nest architect voor de dieren - 2021 (bron: Nest architect voor de dieren - 2021)

‘Krantenkoppen’ door Nest architect voor de dieren - 2021 (bron: Nest architect voor de dieren - 2021)


Vertraging

Wanneer het eerste ecologisch onderzoek (de ‘quickscan’) aangeeft dat er mogelijk natuurlijke factoren zijn om rekening mee te houden (bijvoorbeeld gebouw-bewonende vleermuissoorten in de gebouwen die gesloopt moeten worden om plaats te maken in het gebied), dan kunnen de verplichte vervolgonderzoeken door de ecoloog nog zeker 5 (en in het ongunstigste geval bijna 12) maanden duren. Dit komt doordat de onderzoeken in specifieke maanden moeten worden uitgevoerd en het er doorgaans meerdere per soort zijn. En wanneer de diersoorten dan inderdaad worden aangetroffen, kunnen de mitigerende maatregelen nog eens 8 tot 13 maanden in beslag nemen. Een doorlooptijd van 13 tot wel 25 maanden dus. Niet zo handig als je de komende maanden had willen beginnen.

Wanneer je daarnaast ook de ontwerpen van de architect moet laten aanpassen (bijvoorbeeld omdat je verplicht bent om permanente voorzieningen te treffen en het gebied geschikt moet maken voor de verschillende aangetroffen diersoorten), dan ben je nog verder van huis.

Aanpak

Natuurinclusief ontwikkelen is alleen niet hetzelfde als lukraak overal nestkasten ophangen. Om er als ontwikkelaar profijt van te hebben, zal er vanuit ecosysteemdiensten gewerkt moeten worden. Alleen dan zorg je voor een prettig leefgebied waar de natuur een waardeverhogende rol speelt.

Nokkast en tijdelijke verblijven.jpg door Nest architect voor de dieren - 2021 (bron: Nest architect voor de dieren - 2021)

‘Nokkast en tijdelijke verblijven.jpg’ door Nest architect voor de dieren - 2021 (bron: Nest architect voor de dieren - 2021)


Voor de realisatie hiervan gaf Platform KAN (het platform van Neprom, Bouwend Nederland en WoningBouwersNL voor klimaatadaptief bouwen mét de natuur) dit voorjaar twee adviezen:

  1. Neem vanaf het eerste schetsontwerp het onderwerp mee in de briefing aan je architect en stedenbouwkundig bureau
  2. Zorg voor kennis in je projectteam over hoe je de natuur een goede kans geeft in het project, plus over lokaal beleid en wet- en regelgeving over dit onderwerp

    Twee extra adviezen daarbij zijn:
  3. Zorg dat het ecologische onderzoek zo snel mogelijk gebeurt, zodat je de uitkomsten hiervan goed mee kunt nemen in je planning en kostenraming en er geen vertraging in het ontwikkelproces door kunnen ontstaan
  4. Breng de kansen voor natuur en biodiversiteit in kaart om niet alleen te werken vanuit wat moet, maar ook vanuit maatregelen die kansen aanpakken en het leefklimaat verbeteren.

Kosten

Kosten voor het stedenbouwkundig ontwerp, de architect en het ecologisch onderzoek zal je altijd al hebben. De extra kosten van natuurinclusief ontwikkelen zitten in de extra expertise in het team en in de realisatie van geschikte biotopen, zoals faunaverblijven, groene restaurants en beschutting.

De kosten voor het realiseren van natuurinclusieve maatregelen zijn doorgaans - in verhouding tot de totale projectkosten - heel klein. Zo kun je voor 150 à 200 euro per woning al een goede basis leggen met nestvoorzieningen, en meer en divers groen. Het toevoegen van groene daken, wadi’s en meer bomen en struiken geeft meer kosten, maar zorgt ook voor de ecosysteemdiensten, zoals betere thermische en geluidsisolatie, minder wateroverlast en een prettiger aanzicht.

Om daarbij te helpen, ontwikkelden we vanuit Nest hebben een aantal gratis tools die je al een deel van de benodigde expertise kunnen geven, zoals een rekentool voor de verschillende puntensystemen van gemeentes en het ‘Bouwbesluit voor de dieren’. Dit is een checklist met de maatregelen die nodig zijn voor de meest voorkomende soorten die worden aangetroffen.

Aangezien natuurinclusief ontwikkelen gaat over het verbinden van expertises (van ecologische kennis, wetgeving, lokaal beleid, landschap en architectuur) tot een coherent plan dat in een verbeterd leefklimaat resulteert, is het daarnaast verstandig om hier een verbindende partij voor te vragen. Bedenk wie in het team voor het verbindende, natuur-inclusieve concept zorgt, zoals een landschapper, ecoloog, conceptontwikkelaar of externe adviseur. Borg je die rol niet, dan heb je enkel losse ideeën voor de gebouwen, het landschap en de klimaatopgaves voor water, hitte en droogte. Op die manier is het moeilijker om de beschikbare ecosysteemdiensten en koppelkansen te vinden, laat staan dat je ze efficiënt kan oppakken.

Conclusie

Kortom, natuurinclusief ontwikkelen creëert prettigere plekken, kansen op omzet en verlaagde risico’s op vertraging en extra kosten. En dat tegen geringe additionele kosten. In de komende delen van deze serie werken we deze onderdelen een voor een uit.


Cover: ‘Mus maakt nest op het dak’ door Marut Sayannikroth (bron: Shutterstock)


Ingrid Sloots door Ingrid Sloots (bron: Linkedin)

Door Ingrid Sloots

Ingrid Sloots is directeur en adviseur natuurinclusief bouwen bij Nest Natuurinclusief. Zij is tevens Ambassadeur Natuurinclusief Bouwen bij de provincie Zuid-Holland.


Meest recent

Gonny Doornbos (midden) neemt de SKG Publieksprijs 2024 in ontvangst door Sander van Wettum (bron: SKG)

World Food Center wint de SKG Publieksprijs 2024

Met ruim een derde van de 1300 uitgebrachte stemmen is World Food Center de winnaar van de SKG Publieksprijs 2024. Dit werd vandaag tijdens het SKG Jaarcongres in Amersfoort bekendgemaakt.

Uitgelicht
SKG Nieuws

28 maart 2024

Weekoverzicht - Dit was de week van leren door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Dit was de week van leren

Deze week ging het op Gebiedsontwikkeling.nu over leren. Leren van de complexe gebiedsontwikkeling Feyenoord City, van dertig jaar flexibel ontwikkelen in Terneuzen en van grondbeleid in het buitenland.

Weekoverzicht

28 maart 2024

Irishof door AM Gebiedsontwikkeling (bron: AM Gebiedsontwikkeling)

Ontwikkelen voor ouderen met een zwaardere zorgvraag, zo doet AM dat

Een gebiedsontwikkelaar die een verzorgingshuis-nieuwe-stijl in de markt zet, voor ouderen die meer zorg nodig hebben. AM geeft vorm aan het concept ‘Let’s Live’, ontwikkelaar Anneke Speelman licht toe.

Interview

28 maart 2024