De stijging van de zeespiegel is binnen de Nederlandse gebiedsontwikkeling een steeds actueler thema. Zo is er sinds twee jaar het Kennisprogramma Zeespiegelstijging. Hierin werken overheden, kennisinstellingen, bedrijven (waaronder Sweco), plannenmakers en maatschappelijke organisaties samen om bijvoorbeeld de mogelijke gevolgen voor de ruimtelijke inrichting in kaart te brengen of te verkennen hoe tijdig op de stijging kan worden geanticipeerd. Maar ondanks die inspanningen valt er qua mate van urgentie ook nog genoeg te verbeteren, concluderen onderzoekers van Sweco.

Koppelen van agenda’s

In het rapport Ruimte voor de toekomst onderzocht het adviesbureau de waarde en ruimtevraag van de vijf grootste investeringsopgaven van Nederland: infrastructuur, woningbouw, energietransitie, klimaatadaptatie en natuur & landbouw. De belangrijkste conclusie: ondanks het totale prijskaartje van ruim 900 miljard euro en de ongeveer 100.000 hectare aan benodigde grond wordt er binnen de plannen nog nauwelijks tot geen rekening gehouden met de gevolgen van de stijging van de zeespiegel. Voorbeelden van eventuele effecten zijn hogere waterstanden op en langs kust en rivieren, verzilting in rivieren en polders en vernatting van de laaggelegen delen van Nederland.

Alleen in de watersector wordt er volgens Sweco nu al (tot op zekere hoogte) rekening gehouden met de eventuele gevolgen voor de toekomst. En dat is zorgelijk, zeggen de onderzoekers. Daarom adviseren zij niet alleen dat alle sectoren bij hun planvorming rekening moeten houden met een mogelijke zeespiegelstijging, zij benadrukken ook het belang om opgaven te combineren. “Koppel de verschillende investeringsagenda’s om maatregelen tegen zeespiegelstijging betaalbaar en maatschappelijk acceptabel te houden.”

Flexibiliteit

Een andere conclusie van het rapport is dat er naast het creëren van urgentie ook ruimte vrijgehouden moet worden voor maatregelen die in de toekomst nodig zijn om Nederland te beschermen. En om voldoende ruimte beschikbaar te houden is ‘samenhangende sturing’ essentieel. “Zeespiegelstijging kan tot gevolg hebben dat de miljardeninvesteringen die we nu doen in de toekomst alsnog op de schop moeten. Nog een groter risico is dat, zonder samenhangende sturing, de snelle ruimtelijke ontwikkelingen in de komende decennia ervoor zorgen dat er helemaal geen flexibiliteit of ruimte meer is om in de toekomst de aanpassingen te kunnen doen die nodig zijn om ons land in de toekomst veilig en leefbaar te houden. Vooral in de laaggelegen delen moeten we niet alles dicht bouwen.”