Persoonlijk Met het Schieblock pakt ZUS de rol van publieke planner. Historicus Wouter Vanstiphout over de Architectuur Biënnale, waar hij met de tentoonstelling ‘Design as Politics’ zelf deel van uitmaakt.
“ZUS [curator van Test Site Rotterdam] is op dit moment in Rotterdam een belangrijkere partij met meer inhoud en autoriteit dan de Dienst Stadsontwikkeling”, zegt Wouter Vanstiphout: “Dat is natuurlijk te gek voor woorden. De Dienst, die de publieke belangen moet vertegenwoordigen, is kapot gereorganiseerd en heeft geen enkele samenhangende lijn meer in hoe ze omgaat met projectontwikkelaars, architecten of wat dan ook. Het gevolg is dat de projectontwikkelaars die in deze stad werken, de stad nauwelijks serieus nemen. Ze worden op geen enkele manier gedwongen, verleid, of geholpen om na te denken over de context, de identiteit van de stad, de lokale gevoeligheden, de publieke belangen. Het is gewoon een uitverkoop. ZUS weet door manipulatie, intimidatie, verleiding en puur fanatisme meer te bereiken voor de stad dan onze eigen ambtenaren en bestuurders."
"Er is in deze stad een soort onderhandelingscultuur ontstaan waarbij degene die betaalt, bepaalt. Er komt een kavel, iemand wil daar iets heel groots op neer zetten, en zegt tijdens de bouw: ‘Ik doe toch maar niets in de plint, dat kost me teveel.’ De welstand – waar ik zelf deel van uitmaak – of de supervisors sputteren tegen: ‘Maar het moet. Dat hebben we toch afgesproken?’ Dan stapt de ontwikkelaar naar de wethouder zegt: ‘Anders ga ik wel weg’. Robeco zit in een toren van nog geen 20 jaar oud, wil in een nieuwe toren tegenover het station. Dat wordt toegestaan, omdat ze anders dreigen weg te gaan. Deze stad slaagt er op geen enkele manier in om af te dwingen dat de leegstand niet vergroot wordt. In de Test Sites Istanbul en São Paolo die op de Biënnale worden gepresenteerd, zien we prachtige, blinkende, Nederlandse plannen, die je echt met trots vervullen. Daar werkt die Superdutchness nog. Dan kijk je naar Rotterdam, daar lijkt het een enorme armoede. Er wordt een model geëxporteerd dat werkt en echt laat zien wat ontwerp te bieden heeft, maar Rotterdam laat zien dat onze eigen overheden het laten lopen."
"Wat we in Rotterdam zien, is de desintegratie van de publieke planning. ZUS vult de ideeën- en machtsleegte die daardoor ontstaat gedeeltelijk op. Daar mogen we dankbaar voor zijn, maar tegelijk is de eenzame positie van ZUS het symptoom dat het grondig mis is. Wat ZUS doet is het aan de kaak stellen wat er niet klopt, en het dan maar zelf doet. Ik herken daar veel in, en het vervult me met hoop dat het uiteindelijk wel weer goed komt met de Nederlandse stedenbouw. Het wachten is op het moment dat de tijdelijke en plaatselijke aanvallen van ZUS en soortgelijke bureaus op het systeem, zich bestendigen in het stichten van een heel nieuw systeem, en we publieke planning weer zien als iets dat we niet alleen maar exporteren, maar ook in ons eigen land realiseren.”
Lees het volledige interview met Wouter Vanstiphout in [AWM 48][1] dat op 29 mei 2012 is verschenen.
