Columnist Inge Janse tijdens SKG Studio 2021 door Sander van Wettum (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

VROM? Wonen? Ruimte? Nee, het is tijd voor het ministerie van holismerie

1 april 2021

4 minuten

Opinie Hoe populair de roep ook klinkt: een minister van VROM, wonen of ruimte gaat de opgaven van nu niet oplossen. Inge Janse, adjunct-hoofdredacteur van Gebiedsontwikkeling.nu, pleit daarom in zijn column voor SKG Studio voor een gloednieuwe, sectoroverstijgende, integrale en toekomstgerichte oplossing. "Want, laten we wel wezen: met goede adviezen alleen plavei je enkel de weg naar de hel - als dat al mag binnen de bestaande stikstofcontouren."

De tekst gaat verder na de video

Raad van State. Centraal Planbureau. Algemene Rekenkamer. Sociaal en Cultureel Planbureau. Nationale Ombudsman. Planbureau voor de Leefomgeving. Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. Raad voor de leefomgeving en infrastructuur. En onze eigen Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling.

Nederland puilt uit van maatschappelijk en wetenschappelijk betrokken adviseurs die gevraagd en ongevraagd de regering helpen. En vrijwel zonder uitzondering is het gros van Nederland het eens met die adviezen.

Maar nog steeds staan we in files. Annuleren we woningbouw omdat er te veel stikstof neerslaat. Lukt het ons met moeite om een paar procent duurzame energie op te wekken. En maakt het financiële systeem het krijgen van een woning voor de meeste mensen onmogelijk. En dat in een van de meest rijke, democratische, gezonde, hoogopgeleide en egalitaire landen ter wereld.

Knap hoor.

Heel knap.

Waren de gevolgen niet zo reëel en voelbaar, dan zou je bijna bewondering krijgen voor zoveel vermogen tot systematisch falen, terwijl we prima weten hoe het wél moet.

Daarom pleit ik tijdens de kabinetsformatie voor een nieuw ministerie. 

Ik hoor het u al denken: komt hier nóg een pleidooi voor de terugkeer van het ministerie van VROM? Weer iemand die Stef Bloks historische vergissing om het ministerie van Wonen op te doeken wil rechtzetten? Vrees niet: verre van. Een van die vaak genegeerde adviesorganen, het PBL, analyseerde terecht dat zo’n pleidooi voor de komst van een minister van VROM, Wonen of Ruimtelijke Ordening leuk klinkt, maar dat die minister direct in de clinch komt met provincies en gemeenten, gebonden is aan bestaande afspraken en geen dictator mag worden - en dus de facto weinig tot geen verschil kan maken.

Daarom pleit ik voor iets anders. Want als er ergens geldt dat het geheel meer is dan de som van zijn delen en dat alles onlosmakelijk met elkaar verbonden is, dan is dat wel bij gebiedsontwikkeling - en daarmee bij de mogelijke oplossing voor al die problemen die we hebben met wonen, natuur, energie, mobiliteit en duurzaamheid. Ik pleit daarom voor de komst van een minister van holisme, inclusief bijbehorend ministerie van holismerie.

Dit ministerie bestaat uit al die bestaande slimme en lucide adviesorganen, zodat wat zij zeggen verheven wordt van ‘vrijblijvend advies’ naar ‘verplichte bandbreedte’. Want, laten we wel wezen: met goede adviezen alleen plavei je enkel de weg naar de hel - als dat al mag binnen de bestaande stikstofcontouren. 

Elk nieuw wetsvoorstel moet verplicht dit ministerie passeren. Past het voorstel binnen die bandbreedte die de adviseurs geven? Dan mag dit door richting uitvoering. En is het totale kletspraat? Dan moet je terug naar start, je ontvangt geen goedkeuring. 

Zo vormt het ministerie van holismerie de Cerberus tussen enerzijds de sprookjeswereld van de electoraal aantrekkelijke Haagse beleidsvorming en door de markt slim bij elkaar gelobbyde initiatieven, en anderzijds de grotemensenrealiteit waar daadwerkelijk voelbare causaliteit bestaat tussen oorzaak en gevolg. Van een ‘rijksaanwijzing’ om te bouwen in Rijnenburg en plannen voor een windmolenpark nabij de dorpskern van Weesp tot de hyperambitieuze doelstellingen van de Omgevingswet en de plaatsing van een kerncentrale in Groningen: niemand krijgt er last van totdat het ministerie van holismerie de wet doorlaat richting de échte wereld. 

“Een dictatuur!”, hoor ik u al roepen. “Als je van centrale aansturing houdt, moet je eens kijken hoe het is afgelopen met Noord-Korea en de Sovjet-Unie!“

Goed nieuws! Ik pleit níet voor een dictatuur. Want, let op: dit ministerie zegt níet hoe het moet. Het zorgt enkel voor een holistische blik op de zaken, door voor elk nieuw idee te toetsen of dit past in een sectoroverstijgend en integraal ideaalbeeld van Nederland - nu en in de toekomst. 

Want dat willen we toch, sectorale schotten slechten en de zaken integraal benaderen, met oog voor de lange termijn? Dat hoeft nooit meer verkeerd te gaan - met dank aan het ministerie van holismerie.


Inge Janse sprak deze column uit tijden SKG Studio 2021, het online jaarcongres van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling. 


Cover: ‘Columnist Inge Janse tijdens SKG Studio 2021’ door Sander van Wettum (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)


Inge Janse - 2021 door Sander van Wettum (bron: Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling)

Door Inge Janse

Voormalig adjunct-hoofdredacteur van Gebiedsontwikkeling.nu


Meest recent

Middeleeuws kasteel in Carcassonne, Frankrijk door Georgios Tsichlis (bron: Shutterstock)

Dor hout

Juridische spelregels zijn lang niet altijd dé spelbreker voor een succesvolle project- of gebiedsontwikkeling. Manfred Fokkema kapt wat dor hout in het alsmaar uitdijende oerwoud aan omgevings-, aanbesteding-, staatssteun- en Didam-regels.

Analyse

20 oktober 2025

Bouwplaats door Juan Enrique del Barrio (bron: Shutterstock)

De conclusie van STOER: veel positieve geluiden, maar ook nog veel onzekerheden

Het kabinet neemt de voorstellen van de adviesgroep STOER grotendeels over en dus is voorzitter Friso de Zeeuw positief gestemd. Toch moet er nog een hoop gebeuren voordat de woningbouw écht sneller en goedkoper wordt.

Uitgelicht
Nieuws

20 oktober 2025

Slachthofhuis Haarlem door Reinier Bergsma (bron: BPD)

Slachthuishof Haarlem, collectief wonen aan de basis van het stedelijk woonmilieu

Bij binnenstedelijke transformatieprojecten in de stad denken veel mensen snel aan hoge torens. Dat ze ook met veel groen, gedeelde tuinen, grondgebonden woningen en een autoluw milieu vorm kunnen krijgen, laten BPD en De Nijs in Haarlem zien.

Casus

17 oktober 2025

Uw gastbijdrage op GO.nu: Over gastbijdragen

Uw gastbijdrage op GO.nu

Wij staan open voor bijdragen uit wetenschap en praktijk. Wij moedigen auteurs aan hun kennis en ervaring te delen.

Over gastbijdragen
Uw project toevoegen: Ga naar de GO-Projectenkaart

Uw project toevoegen

Wilt u graag een gebiedsontwikkeling toevoegen aan de GO-projectenkaart? Vul dan via onderstaande link het formulier in.

Ga naar de GO-Projectenkaart
Uw organisatie bij de SKG: Ga naar de SKG-website

Uw organisatie bij de SKG

Uw organisatie aansluiten op het netwerk van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling? Neem dan contact op.

Ga naar de SKG-website
Uw bijeenkomst in de agenda: Neem contact op

Uw bijeenkomst in de agenda

U kunt uw gebiedsontwikkeling-gerelateerde evenement aankondigen via onze agenda door contact op te nemen met de redactie.

Neem contact op