Driel, Nederland door INTREEGUE Photography (bron: Shutterstock)

Wel bodemdaling en overstromingskans? Let dan op met bouwen

9 juni 2023

3 minuten

Nieuws Om Nederland zo toekomstigbestendig mogelijk in te richten, geeft het kabinet de provincies een hulpmiddel om bij nieuwbouwprojecten rekening te houden met drinkwaterbeschikbaarheid, overstromingskansen en bodemkwaliteit. Deze ‘beslisboom’ is een concreet handvat om water en bodem sturend te laten zijn.

Water en bodem sturend in de ruimtelijke inrichting: dat is sinds november vorig jaar het motto. “Letterlijk de basis van ons bestaan”, zo noemden minister Mark Harbers en staatssecretaris Vivianne Heijnen van I&W water en bodem in de Kamerbrief over de nieuwe aanpak. Maar in Nederland moet ook gebouwd worden, zo laat de grote woningopgave zien.

Het Rijk komt daarom met een hulpmiddel voor provincies om klimaatadaptief te bouwen, het ‘Concept ruimtelijk afwegingskader klimaatadaptieve gebouwde omgeving’. Een hele mond vol.

Geen exacte duiding

Om water en bodem te beschermen, moet er beter nagedacht worden over geschikte bouwlocaties. De buitendijkse gebieden in het IJsselmeer, uiterwaarden van rivieren, zones langs dijken en diepste delen van diepe polders werden destijds al bestempeld als onverstandige bouwlocaties (hoewel het bouwen aldaar nog steeds is doorgegaan).

Nu komt het kabinet met een beslisboom die provincies kunnen gebruiken om te bepalen waar wel en niet te bouwen. Daarbij wordt ook meteen de disclaimer gegeven dat de beslisboom géén instrument is dat “per locatie exacte duiding gaat geven over wel of niet bouwen”. Provincies en gemeenten kunnen de beslisboom wel gebruiken bij de locatiekeuze, de inrichting en het ontwerp van nieuwbouw.

Er worden er nog maar weinig concrete handvatten aangereikt in de beslisboom

De beslisboom is ingericht aan de hand van acht vragen. De eerste gaat over gebieden waar niet gebouwd mag worden, zoals aangegeven in de Kamerbrief uit november. Daarna worden drinkwaterbeschikbaarheid, watersystemen en bodemdaling op de beoogde locatie uitgelicht. Daarvoor hanteert het Ministerie van I&W concrete cijfers: een overstromingkans van 20 of 50 cm met een frequentie van eens in de honderd of 10.000 jaar. Of een bodemdaling van meer dan 5 of 30 cm in de komende dertig jaar.

Wie bij alles ‘nee’ invult, krijgt te horen dat er geen opgaven liggen vanuit het motto ‘water en bodem sturend’. In alle andere gevallen wordt er geadviseerd “bewuste afwegingen” te maken. Het kabinet benadrukt daarmee de noodzaak om op regionaal en lokaal niveau het water- en bodemsysteem mee te nemen in de keuze voor wel of niet bouwen.

Friesland, Nederland door Travel Telly (bron: Shutterstock)

‘Friesland, Nederland’ door Travel Telly (bron: Shutterstock)


Op projecten waarvan op 1 januari 2025 nog geen bestemmingsplan is vastgesteld, wordt het hulpmiddel in ieder geval toegepast. Maar om “onevenredige” vertraging te voorkomen, is het bij ontwikkellocaties in een vergevorderd stadium geen verplichting om het kader te gebruiken. Het kader is nu nog een concept: in de komende maanden moet duidelijk worden hoe behulpzaam provincies de beslisboom vinden. Naar verwachting komt er dit najaar een definitief hulpmiddel.

De beslisboom is daarmee een goede eerste stap om water- en bodemsystemen prioriteit te geven bij de locatiekeuze voor nieuwbouw. Toch worden er nog maar weinig concrete handvatten aangereikt in de beslisboom. Bij een groot risico op bodemdaling is de toelichting in de beslisboom dat de provincie voor een ‘systeemopgave’ staat, maar hoe die precies aan te vliegen? Daarvoor zullen meer hulpbronnen nodig zijn.


Bekijk de beslisboom voor klimaatadaptief bouwen hier.


Cover: ‘Driel, Nederland’ door INTREEGUE Photography (bron: Shutterstock)


Tess van den Bossche door Tess van den Bossche (bron: LinkedIn)

Door Tess van den Bossche

voormalig webredacteur Gebiedsontwikkeling.nu


Meest recent

Het team achter Huis van de Toekomst bestaat uit kunstenaars, professionals en buurtbewoners door Havensteder (bron: Huis van de Toekomst)

De urban curator als noodzakelijke verbinder in de lokale energietransitie

Een van de meest veelbelovende scenario’s voor de energietransitie is de overgang naar duurzame, lokaal opgewekte en gedeelde energie. Dat is echter een lastig traject. Kan de ‘urban curator’ helpen als verbinder?

Onderzoek

7 oktober 2025

De passende spelregels voor gebiedsontwikkeling door Esther Dijkstra (bron: Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling)

Tussen samenhang en sectoren: de passende spelregels voor gebiedsontwikkeling

In het openingsartikel van de nieuwe Gebiedsontwikkeling.krant proberen Marlon Boeve, Co Verdaas en Tom Daamen tot de juiste spelregels voor gebiedsontwikkeling te komen door te focussen op de eeuwige strijd tussen ‘samenhang’ en ‘sectoren’.

Uitgelicht
Analyse

7 oktober 2025

Luchtfoto van Eindhoven in de vroege herfst door Jacob Boomsma (bron: shutterstock)

Met de Nota Ruimte legt het Rijk de ruimtelijke puzzel bij de regio’s, maar levert zelf geen bijdrage

De Ontwerp-Nota Ruimte komt met een landsdekkende opdeling in regio’s, als basis voor de nationale ruimtelijke strategie, maar blijkt ook de panacee voor een verder visie- en besluiteloos Rijk – aldus Maaike Postma en Sjors de Vries.

Uitgelicht
Opinie

6 oktober 2025

Uw gastbijdrage op GO.nu: Over gastbijdragen

Uw gastbijdrage op GO.nu

Wij staan open voor bijdragen uit wetenschap en praktijk. Wij moedigen auteurs aan hun kennis en ervaring te delen.

Over gastbijdragen
Uw project toevoegen: Ga naar de GO-Projectenkaart

Uw project toevoegen

Wilt u graag een gebiedsontwikkeling toevoegen aan de GO-projectenkaart? Vul dan via onderstaande link het formulier in.

Ga naar de GO-Projectenkaart
Uw organisatie bij de SKG: Ga naar de SKG-website

Uw organisatie bij de SKG

Uw organisatie aansluiten op het netwerk van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling? Neem dan contact op.

Ga naar de SKG-website
Uw bijeenkomst in de agenda: Neem contact op

Uw bijeenkomst in de agenda

U kunt uw gebiedsontwikkeling-gerelateerde evenement aankondigen via onze agenda door contact op te nemen met de redactie.

Neem contact op