Helsinki, Finland door Jremes84 (bron: Shutterstock)

Zorgzame stad

1 juni 2014

4 minuten

Verslag De gezamenlijke opgave voor stedelijke partijen en de zorgsector is een van de thema’s die het Watertorenberaad de komende jaren inhoudelijk zal uitdiepen. Hierover werd gediscussieerd o.l.v. Guus Verduijn, directeur Woonzorg Nederland en lid Watertorenberaad. De opgave voor de zorgzame stad is domeinoverstijgend, benadrukt Frido Kraanen (directeur coöperatie en duurzaamheid PGGM) en vraagt om samenwerking en een vraaggerichte benadering. In de zorgsector staan grote veranderingen op stapel. ‘Maar in tegenstelling tot de bouwsector zien wij ze aankomen’, stelt Inge Fleischeuer (bestuurder zorgorganisatie Vivent Den Bosch). Kader is de transitie naar een horizontale samenleving, met een vervagende overheid en waarin instituties ‘uit’ zijn. De overheid heeft het zo’n 70 jaar overgenomen, nu wordt de zorgopgave -deels opportuun- teruggelegd bij de maatschappij onder het motto participatiesamenleving, aldus Kraanen.

Deelverslag Conferentie Watertorenberaad 2014

TREND: Vervagende grenzen in klassieke monopolies, klik voor groot. Bron: presentatie Frido Kraanen (directeur coöperatie en duurzaamheid PGGM)

Een andere organisatie van de zorg is noodzaak, legt Fleischeuer uit. Het is financieel ruim geweest en moet nu met minder. Daarom moet volgens Verduijn zelf doen het uitgangspunt zijn, zoals elders in Europa gebruikelijk is. Schakel waar dat niet meer lukt de hulp van vrijwilligers in en pas in derde instantie professionals. Aandachtspunt is wel dat goede zorg beschikbaar blijft voor ouderen die dat echt nodig hebben. Een andere organisatie van de zorg is niet alleen noodzaak, waar mogelijk is meer eigen regie ook wenselijk. Het systeem heeft ouderen voorheen veel zeggenschap ontnomen, stelt Verduijn. De sprekers pleiten dan ook voor een vraaggerichte benadering van zorg, en om breder te kijken dan de zorgopgave. Zie zorg als middel in plaats van doel, en stel de kwaliteit van leven centraal.
Psychische en sociale factoren, bijvoorbeeld eenzaamheid, worden onderschat, terwijl deze voor een groot deel verschillen in gezondheid verklaren, stelt Kraanen: 95% van de gezondheidsverschillen worden niet verklaard door de gezondheidszorg. De zorgzame stad draait wat hem betreft dus -meer dan om stenen- om aspecten als preventie, lifestyle, zingeving, activatie en matchmaking. Wellicht is er behoefte aan een datingsite voor ouderen, oppert hij. Samen wordt je immers ouder.
Fleischeuer stelt dat het terugdringen van de kosten noopt tot innovatie. Dat die innovatie gaande is, illustreren voorbeelden die deze middag voorbijkwamen, van zelforganisatie in de zorg en de inzet van netwerken.

Als voorbeelden van matchmaking noemt Kraanen de online platforms WeHelpen en Come Together. WeHelpen is een ‘marktplaats voor social kapitaal’, waarop je hulp kunt organiseren en aanbieden. ‘Mensen willen elkaar wel helpen, als ze maar weten waar dit nodig is’, stelt Kraanen. Het platform Come Together is door ActiZ, Microsoft, PGGM en Alliander opgezet voor het uitwisselen van innovatieve, bottom-up ideeën in zorg.

Een mooi voorbeeld van kleinschalige en vraaggerichte zorg is Joost zorgt, een (thuis)zorgorganisatie die uitgaat van de (woon)wensen van de zorgvrager. Net als de Thomashuizen, kleinschalige woonvoorzieningen voor mensen met een verstandelijke beperking. Het inwonende zorgechtpaar wordt door de organisatie opgeleid tot zorgondernemer. Sinds de oprichting in 2004 is sprake van een snelle groei (landelijk zijn er nu zo'n 130 Thomashuizen). Het concept is uitgebreid met de zogenaamde Herbergiers, kleinschalig groepswoningen voor mensen met Alzheimer.

Fleischeuer vertelt hoe thuiszorgorganisatie Vivent Den Bosch in de jaren 90 is omgeturnd naar zelfsturende teams. Zij herkent zich in gemeenten die loslaten eng vinden, omdat je grip wil houden. Toch ziet ze op drie vlakken wat dit kan opleveren. Ten eerste is meer ruimte geven motiverend voor medewerkers. Daarnaast zorgt het terugdringen van regels en protocollen en meer aan de werkvloer zelf laten voor meer handen aan het bed. En door dagbesteding niet meer helemaal zelf te organiseren, maar je netwerk in te zetten, hebben cliënten meer keuzemogelijkheden. Ze kunnen nu ook aansluiten bij bestaande activiteiten op locatie. Een ander voorbeeld van zelforganisatie zijn zorgcooperaties in Groningen, die door bewoners zelf werden geïnitieerd uit krapte en onvrede met de kwaliteit. In Oost-Groningen is sprake van krimp en een toename van het aantal ouderen, maar zorginstellingen trekken zich terug vanwege een gebrek aan middelen. Ook in gebieden met krimp en leegstand kan veel gebeuren, aldus Enno Zuidema (Enno Zuidema Stedebouw). ‘De lokale gemeenschap komt tot wasdom en wij treden op als matchmaker. Het vak stedenbouw gaat in essentie niet over stenen, maar over het oplossen van maatschappelijke vraagstukken.’

Zie ook:


Cover: ‘Helsinki, Finland’ door Jremes84 (bron: Shutterstock)



Meest recent

Participatie bij een grote verbouwing door Natalya Kosarevich (bron: shutterstock)

Participatie bij een grote verbouwing

De grote verbouwing van Nederland is niet gebaseerd op een eenmalig groots en meeslepend besluit, aldus Co Verdaas. Het is een proces van vele kleine en grotere besluiten. Hoe moeten dan de spelregels rondom participatie worden opgesteld?

Analyse

8 oktober 2025

Het team achter Huis van de Toekomst bestaat uit kunstenaars, professionals en buurtbewoners door Havensteder (bron: Huis van de Toekomst)

De urban curator als noodzakelijke verbinder in de lokale energietransitie

Een van de meest veelbelovende scenario’s voor de energietransitie is de overgang naar duurzame, lokaal opgewekte en gedeelde energie. Dat is echter een lastig traject. Kan de ‘urban curator’ helpen als verbinder?

Onderzoek

7 oktober 2025

De passende spelregels voor gebiedsontwikkeling door Esther Dijkstra (bron: Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling)

Tussen samenhang en sectoren: de passende spelregels voor gebiedsontwikkeling

In het openingsartikel van de nieuwe Gebiedsontwikkeling.krant proberen Marlon Boeve, Co Verdaas en Tom Daamen tot de juiste spelregels voor gebiedsontwikkeling te komen door te focussen op de eeuwige strijd tussen ‘samenhang’ en ‘sectoren’.

Uitgelicht
Analyse

7 oktober 2025

Uw gastbijdrage op GO.nu: Over gastbijdragen

Uw gastbijdrage op GO.nu

Wij staan open voor bijdragen uit wetenschap en praktijk. Wij moedigen auteurs aan hun kennis en ervaring te delen.

Over gastbijdragen
Uw project toevoegen: Ga naar de GO-Projectenkaart

Uw project toevoegen

Wilt u graag een gebiedsontwikkeling toevoegen aan de GO-projectenkaart? Vul dan via onderstaande link het formulier in.

Ga naar de GO-Projectenkaart
Uw organisatie bij de SKG: Ga naar de SKG-website

Uw organisatie bij de SKG

Uw organisatie aansluiten op het netwerk van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling? Neem dan contact op.

Ga naar de SKG-website
Uw bijeenkomst in de agenda: Neem contact op

Uw bijeenkomst in de agenda

U kunt uw gebiedsontwikkeling-gerelateerde evenement aankondigen via onze agenda door contact op te nemen met de redactie.

Neem contact op