Songo Mnara -> Plouf250 Ruins of Songo Mnara, inside the main building Tanzania 28 February 2016

Afrikaanse stedenbouw als voorbeeld van inclusiviteit

20 augustus 2020

3 minuten

Analyse In het recente debat rond de Black Lives Matterbeweging speelt sociale en ruimtelijke ongelijkheid een belangrijke rol. Hoogleraar Dean Saitta ziet de zogenoemde Swahili steensteden als een goed voorbeeld van inclusieve steden, zo zet hij uiteen op Planetizen

Volgens Dean Saitta is het aan het kolonialisme te wijten dat Afrikaanse stedenbouw voor velen uit het zicht is verdwenen. Dat is volgens hem ten onrechte. Saitta citeert Richard Hull die Afrikaanse steden beoordeelt als ‘tegelijk utilitair, decoratief en humaan’. “Het stadsleven straalt de geest van wederzijdse hulp en samenwerking, van beleefdheid en vriendelijkheid uit.”

Juist nu in het debat rond de Black Lives Matterbeweging gezocht wordt naar meer inclusieve manieren om steden vorm te geven, kunnen onder meer Afrikaanse steden als voorbeeld dienen. Hij gaat daarbij in op het voorbeeld van Songo Mnara, een van de ‘steensteden’ aan de oostkust van Afrika, ontstaan tussen 500 en 1500 na Christus. Deze steden ontwikkelden zich tot economische knooppunten en als gevolg daarvan tot multi-etnische samenlevingen.  

Songo Mnara

Een van deze steensteden is Songo Mnara, dit in het zuiden van het huidige Tanzania ligt. Inmiddels staat het op de werelderfgoedlijst van UNESCO. 

Songo Mnara telt slechts een paar dozijn woningblokken die losjes van elkaar zijn gerangschikt rond drie grote open ruimtes met daaromheen een stadsmuur. In de stad zijn onder meer zes moskeeën, vier begraafplaatsen en twee verhoogde paleiscomplexen te vinden. De omsloten muur diende niet zo zeer als bescherming, maar lijkt vooral een symbolisch doel te hebben. Als markering zou de muur uitnodigen tot handel en een signaal geven aan buitenlandse investeerders dat in Songo Mnara politieke en economische stabiliteit heerst. De muur droeg daarmee volgens Dean Saitta bij aan ‘de boodschap van kosmopolitisme’.

Saitta hecht vooral belang aan de open ruimtes van Songo Mnara. Er wordt namelijk geen onderscheid gemaakt tussen openbaar en privé, zoals in het Westen gewoon is. De grote openbare ruimtes zijn veelzijdig, multifunctioneel en inclusief. De ruimtes werden gebruikt voor openbare ceremonies en uitvoeringen, maar ook voor stadstuinen, kiosken en bedrijvigheid. Het meest opvallende is dat ze ook ruimte hebben geboden aan tijdelijke huisvesting, waardoor de bewoners van deze woningen ruimtelijk gezien niet uitgesloten, maar ingesloten werden.

Theater van de wereld

Volgens Saitta is Songo Mnara een goed voorbeeld geweest van de manier waarop openbare ruimtes van een stad gebruikt kunnen worden voor gemengd gebruik zonder dat hierbij, zoals Ash Amin de westerse stedenbouw benoemt, ‘buitensporige bewaking, poorten, privatisering of vernedering van minderheden moet plaatsvinden’. De beroemde auteur Richard Sennett zou het ontwerp en het gebruik van de openbare ruimtes betitelen als een ‘theater van de wereld’: de zeldzame kwaliteit die diverse en levendige stedelijke openbare ruimtes scheidt van publieke ruimte die monofunctioneel, goed geordend maar zonder leven is.


Cover: Ruins of Songo Mnara, inside the main building Tanzania 28 February 2016, Plouf250 

Lees het hele artikel op Planetizen.com


Cover: ‘Songo Mnara -> Plouf250 Ruins of Songo Mnara, inside the main building Tanzania 28 February 2016’


Ineke pasfoto

Door Ineke Lammers

Impactmanager bij Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling


Meest recent

Participatie bij een grote verbouwing door Natalya Kosarevich (bron: shutterstock)

Participatie bij een grote verbouwing

De grote verbouwing van Nederland is niet gebaseerd op een eenmalig groots en meeslepend besluit, aldus Co Verdaas. Het is een proces van vele kleine en grotere besluiten. Hoe moeten dan de spelregels rondom participatie worden opgesteld?

Analyse

8 oktober 2025

Het team achter Huis van de Toekomst bestaat uit kunstenaars, professionals en buurtbewoners door Havensteder (bron: Huis van de Toekomst)

De urban curator als noodzakelijke verbinder in de lokale energietransitie

Een van de meest veelbelovende scenario’s voor de energietransitie is de overgang naar duurzame, lokaal opgewekte en gedeelde energie. Dat is echter een lastig traject. Kan de ‘urban curator’ helpen als verbinder?

Onderzoek

7 oktober 2025

De passende spelregels voor gebiedsontwikkeling door Esther Dijkstra (bron: Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling)

Tussen samenhang en sectoren: de passende spelregels voor gebiedsontwikkeling

In het openingsartikel van de nieuwe Gebiedsontwikkeling.krant proberen Marlon Boeve, Co Verdaas en Tom Daamen tot de juiste spelregels voor gebiedsontwikkeling te komen door te focussen op de eeuwige strijd tussen ‘samenhang’ en ‘sectoren’.

Uitgelicht
Analyse

7 oktober 2025

Uw gastbijdrage op GO.nu: Over gastbijdragen

Uw gastbijdrage op GO.nu

Wij staan open voor bijdragen uit wetenschap en praktijk. Wij moedigen auteurs aan hun kennis en ervaring te delen.

Over gastbijdragen
Uw project toevoegen: Ga naar de GO-Projectenkaart

Uw project toevoegen

Wilt u graag een gebiedsontwikkeling toevoegen aan de GO-projectenkaart? Vul dan via onderstaande link het formulier in.

Ga naar de GO-Projectenkaart
Uw organisatie bij de SKG: Ga naar de SKG-website

Uw organisatie bij de SKG

Uw organisatie aansluiten op het netwerk van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling? Neem dan contact op.

Ga naar de SKG-website
Uw bijeenkomst in de agenda: Neem contact op

Uw bijeenkomst in de agenda

U kunt uw gebiedsontwikkeling-gerelateerde evenement aankondigen via onze agenda door contact op te nemen met de redactie.

Neem contact op