Coöperatieve gebiedsontwikkeling is geen cursus

23 februari 2015

4 minuten

Opinie Professionaliseren van coöperatieve gebiedsontwikkeling is meer dan een cursus, het is een transitie van een oud naar een nieuw systeem. Op 3 februari was de tweede bijeenkomst uit een driedelige reeks van Pakhuis de Zwijger in samenwerking met Stadkwadraat, lectoraat Gebiedsontwikkeling en transitiemanagement en Stichting NDSM-werf over het professionaliseren van coöperatieve gebiedsontwikkeling. Hoe stel je verschillende groepen in staat om mee te ontwikkelen?

Willemijn Lofvers opent de avond met de vraag naar een flexibele open opstelling. Volgens haar leert dit ons veel meer over de situatie dan een volhardende positie gedreven door eigen belang. Het publiek kan dit vervolgens testen in een XY-spel, waarbij iedere ronde gekozen kan worden voor het eigen belang of het groepsbelang. Net als in het dilemma van de gevangene, bekend uit de speltheorie, kan er gekozen worden voor samenwerken of deserteren. Iedere ronde is een test voor vertrouwen, één waarin de belangen en machtsverhoudingen zichtbaar worden. Je kunt het spel alleen winnen als je met de groep voor elkaar krijgt om de individuele ego-systemen af te breken. Maar is deze tweedeling, deze tweedimensionale wereld van X of Y, van ja of nee, van goed of slecht wel representatief voor de werkelijkheid?

In de casus van de NDSM-werf blijkt dit spel een hypothese, een spel dat de werf plat slaat. Op de werf heb je niet te maken met een dichotomie, maar met een multi-dimensionele wereld van verschillende gemeenschappen, ook wel 'tribes’ genoemd. Hierin speelt het eigen belang, tribe-belang en groepsbelang van de werf als geheel een rol. Het is een continue gevecht om de ruimte, waarin het er niet omgaat om af te dingen met elkaar.  Stichting NDSM-werf zet zich in om de macht op de werf te verdelen en er middels een multi-tribaal-besluit (of multi-party agreement) uit te komen met elkaar en doet dit onder andere door middel van Self Made Future, een on- en offline platform dat werkt volgens een systemische benadering. Het platform biedt een ruimte (on- en offline) waarin betrokken NDSM’ers van alle hoeken van de werf worden uitgenodigd om te handelen vanuit de toekomst van de werf en te acteren op wat er wil ontstaan.

Het Self Made Future Team werkt op basis van sociale innovatie tools waaronder Theory U, Art of Hosting en tribale wijsheden. Successen uit het verleden dienen als fundament om verder op te bouwen, om vervolgens met de deelnemende partijen op zoek te gaan naar de bron, de missie die iedereen deelt. Daarna koersen de verschillende ‘tribes’ op projecten en nieuwe ideeën die in de community zijn ontstaan. En zo is het verhaal ontstaan Werk aan de Werf, laboratorium NDSM-werf - koers 2014-2025.

Werk aan de Werf is niet vrijblijvend, maar vraagt om betrokkenheid en oprechtheid in proces én uitvoering. Op de werf doen nog niet alle partijen even open mee aan deze dialoog en zitten soms gewoonweg niet aan tafel. Er zijn blokkades, waar gezocht wordt naar verbinding. NDSM’ers doen, observeren, reflecteren en experimenteren en deze avonden in De Zwijger bieden hen nieuwe inzichten om de ontwikkelingen op de werf verder te brengen.

Ook Guido Walraven, lector Dynamiek van de stad aan de Hogeschool Inholland, gelooft niet in twee dimensies. Volgens hem zijn zelfs de huidige crises van voedsel, grondstoffen, financiën en spiritualiteit te wijten aan de vereenvoudigde tweedimensionale weergave van een caleidoscopische realiteit. Dichotomieën in complexe structuren leiden enkel tot onbedoeld slechte resultaten en hebben desastreuze gevolgen voor onze samenleving. Ondernemerschap 3.0 is het antwoord van Walraven, waarin deelnemers van gebiedsontwikkeling toegerust worden om als changemakers, kantelaars te denken en handelen. Zij werken krachtig samen met anderen om maatschappelijke veranderingen te realiseren.

Volgens Gert-Joost Peek (Hogeschool Rotterdam) en Arnold Joost (Stadkwadraat) hebben we op de eerste avond de verschillende belangen van betrokken partijen in gebiedsontwikkeling verkend. De tweede avond hebben we geëxperimenteerd met de manier waarop die partijen met elkaars belangen om gaan. Op de laatste avond wordt er gekeken naar welke competenties nodig zijn om te komen tot transitie.

Professionaliseren van gebiedsontwikkeling is geen cursus, maar vraagt om een inclusieve en democratische aanpak. Democratie kost tijd, energie en is niet gratis.

Aan te raden boek voor iedereen die meer wilt weten over de ontwikkelingen op de NDSM-werf: Werk aan de Werf, laboratorium NDSM-werf - koers 2014-2025. En voor diegene die Theory U willen toepassen op de eigen organisatie: Organisatieontwikkeling met Theory U - gebaseerd op het oorspronkelijke boek van Otto Scharmer. Meer weten over het ontwikkelen van communities in de stad op basis van tribale wijsheden: Urban Tribes.