Ellen van Bueren door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Duurzaamheid is geen stapel van ambities

5 maart 2020

2 minuten

Opinie Ooit schreef Bart Bossink al een proefschrift over ‘doelerosie’ bij duurzaam bouwen. Daarmee doelde hij op het verwateren van ambities gaandeweg het proces. Duurzame ambities vallen ten prooi aan een proces van uitruil en onderhandeling. Een beetje zoals de kinderen in de trojka van drs. P, die een voor een worden opgeofferd aan de hongerige wolven. Net als de eindbestemming Omsk in het lied, ‘een mooie stad, maar net iets te ver weg’, zijn ook duurzame doelstellingen vaak net iets te ver weg.

Het ‘stapelen van ambities’ wordt al snel genoemd als boosdoener. Betrokkenen bij gebiedsontwikkeling belasten het proces door het te overladen met ambities: duurzame energie, klimaatadaptatie, ecologie, verkeer, openbaar vervoer, betaalbaarheid, veiligheid, enzovoort enzovoort. 

Anders dan bij de HEMA-stapelkorting wordt het stellen van duurzaamheidsambities die verder gaan dan de huidige wet- en regelgeving voor gebiedsontwikkeling als een dure hobby gezien, als extra bovenop doelstellingen die niet onderhandelbaar zijn. Door het proces te overladen met dat soort extra doelstellingen worden ze stroperig en duur. Vanuit dit perspectief ligt de oplossing voor de hand: minder ambities. En dan maar hopen dat die het wel redden tot Omsk. 

Het beeld van het stapelen van ambities is in lijn met ons denken in alternatieven. Impliciet wordt de huidige wijze van gebiedsontwikkeling gezien als het beste alternatief, met een voor alle betrokkenen acceptabele verdeling van de kosten en opbrengsten. In een steeds dynamischer wordende omgeving, met ontwikkelingen die alle kanten op kunnen gaan, komt de wenselijkheid van deze ‘economisch gunstigste optie’ (afkorting ego?) onder druk te staan. Deze denkwijze in betere alternatieven ten opzichte van een voorgenomen activiteit is diep verankerd in ons duurzaamheidsbeleid. Denk aan het ‘niet meer dan anders’ principe als prijsstelling voor energie, of de mogelijkheid tot compensatie van waarden die er door een ontwikkeling op achteruit gaan, op een andere plek of in de toekomst, zoals bij stikstofemissies. 

Bij de milieueffectrapportage procedure komt dit heel expliciet naar voren: verschillende milieuvriendelijke alternatieven voor het betreffende initiatief worden vergeleken met de voorgenomen activiteit. Zo bekeken wordt elke milieumaatregel ‘extra’, en kan een initiatief daar ook volstrekt legitiem weer van worden ontdaan als de nood aan de man is. In essentie is dit eigenlijk een discussie van afwentelen en externaliseren van kosten.

Nu dit afwentelen steeds zichtbaarder wordt – de planeet helpt een handje – is het hoog tijd om uit het frame van het stapelen van ambities te stappen. Het denken in condities is dan een stuk behulpzamer. Het gebied met alle kwaliteiten en waarden vormt dan het uitgangspunt voor ontwikkeling, het te realiseren programma de ambitie. Het programma wordt onderhandelbaar, niet de condities.

Cover: Robin Duister


Cover: ‘Ellen van Bueren’ (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)


Portret - Ellen van Bueren

Door Ellen van Bueren

Hoogleraar Management van Stedelijke Ontwikkeling aan de TU Delft


Meest recent

Slachthofhuis Haarlem door Reinier Bergsma (bron: BPD)

Slachthuishof Haarlem, collectief wonen aan de basis van het stedelijk woonmilieu

Bij binnenstedelijke transformatieprojecten in de stad denken veel mensen snel aan hoge torens. Dat ze ook met veel groen, gedeelde tuinen, grondgebonden woningen en een autoluw milieu vorm kunnen krijgen, laten BPD en De Nijs in Haarlem zien.

Casus

17 oktober 2025

Week42_weekoverzicht_GO door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Dit was de week van de grote investeringen

Deze week ging het vooral over investeren. Met geld (subsidies, deelnemingen) maar ook met kennis, passie en lef. Allemaal ingrediënten die projecten en gebieden verder helpen.

Weekoverzicht

16 oktober 2025

ASML teken op kantoorgebouw door qizai00 (bron: Shutterstock)

Chipmachinefabrikant ASML investeert in publiek-private samenwerking in de sociale woningvoorraad van Eindhoven

De samenwerking tussen ASML en het Rijk maakt extra geld vrij voor sociale huurwoningen in de Metropoolregio Eindhoven. Corporaties kunnen subsidies aanvragen om onrendabele toppen te dekken. ASML investeert in een regio met snelgroeiende woningnood.

Analyse

16 oktober 2025

Uw gastbijdrage op GO.nu: Over gastbijdragen

Uw gastbijdrage op GO.nu

Wij staan open voor bijdragen uit wetenschap en praktijk. Wij moedigen auteurs aan hun kennis en ervaring te delen.

Over gastbijdragen
Uw project toevoegen: Ga naar de GO-Projectenkaart

Uw project toevoegen

Wilt u graag een gebiedsontwikkeling toevoegen aan de GO-projectenkaart? Vul dan via onderstaande link het formulier in.

Ga naar de GO-Projectenkaart
Uw organisatie bij de SKG: Ga naar de SKG-website

Uw organisatie bij de SKG

Uw organisatie aansluiten op het netwerk van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling? Neem dan contact op.

Ga naar de SKG-website
Uw bijeenkomst in de agenda: Neem contact op

Uw bijeenkomst in de agenda

U kunt uw gebiedsontwikkeling-gerelateerde evenement aankondigen via onze agenda door contact op te nemen met de redactie.

Neem contact op