Gebiedsontwikkeling in Rusland: democratischer én goedkoper

Is minder dan driekwart van de ondervraagde inwoners tevreden met de plannen? Dan wordt het voorstel aan de hand van de wensen van de tegenstanders aangepast, net zolang totdat de grens van 75 procent wordt bereikt. Het is de stelregel die Natalia Fishman-Bekmambetova met haar team hanteert bij projecten in de openbare ruimte in de Russische stad Kazan. Ja, dat zorgt er af en toe voor dat projecten wat langer duren. Maar de 1,7 miljoen inwoners hebben er wel meer dan 420 nieuwe parken, tuinen, sportvelden en wandelpaden voor teruggekregen.

Niet boos

In een artikel van Bloomberg CityLab, dat vorige maand verscheen, vertelt Fishman-Bekmambetova hoe zij deze impuls voor de openbare ruimte voor elkaar heeft gekregen. Haar carrière begint 10 jaar geleden in Moskou. Het vernieuwen van het Gorky Park zorgt er niet alleen voor dat de stad ook tientallen andere openbare ruimtes in de stad aanpakt, maar wekt honderden kilometers verderop ook de interesse van de bestuurders in Kazan.

Ze gaat aan de slag met de verlaten en verwaarloosde openbare ruimtes die zijn overgebleven uit het Sovjet-tijdperk. Met een groene revolutie, zoals Fishman-Bekmambetova haar werkwijze noemt, krijgt de hele stad een nieuw gezicht. Een voormalig fabrieksterrein verandert in een natuurgebied met wandelpromenade. Plannen voor een weg dwars door een 87-hectare groot bos ten zuidoosten van de stad gaan de prullenbak in. In plaats daarvan blijft het natuurgebied beschermd en komt er extra ruimte voor recreatie.

En dan moet het grootste project nog komen: 68 kilometer aan kades langs de uitlopers van de Wolga. Inspiratie voor haar ideeën haalde ze uit de Russische geschiedenis. “Als je de visie van de mensen niet respecteert en er is een esthetisch elitarisme, dan krijg je mensen die zich niet welkom voelen. En als veel mensen zich niet welkom beginnen te voelen, worden ze boos.”

Democratisering

De rode draad van al deze projecten is volgens de ontwerper de stem van de burger en het democratisch maken van het ontwerpproces. Het principe van participatief ontwerp wordt bij elk proces ingezet, ongeacht de eventuele vertragingen. “We gaan naar de plek toe en vragen aan de gebruikers wat zij willen behouden en wat ze willen veranderen.” On-Russisch, zoals ze dat zelf noemt, in een land dat geen uitgebreide historie heeft wanneer het aankomt op participatie van de bewoners bij het vormgeven van de openbare ruimte.

Daarom, zegt ze tegen Bloomberg, is die democratisering juist ook het meest waardevolle onderdeel van haar werk. Juryleden van de comités die de projecten in Kazan de afgelopen jaren hebben bekroond met diverse internationale prijzen bevestigen die constatering. De prijzenkast van Fishman-Bekmambetova en haar collega’s is niet alleen gevuld omdat de ontwerpen van de openbare ruimtes zo goed gelukt zijn, maar juist ook vanwege de democratisering van het ontwerpproces die zij voor elkaar heeft gekregen.

Betaalbaar

De nieuwe ideologie in de Russische gebiedsontwikkeling wordt inmiddels door heel het land als blauwdruk gebruikt. De betaalbaarheid van de werkwijze geeft veel twijfelende overheden het laatste zetje in de juiste richting. Moskou-achtige resultaten terwijl de budgetten die normaal in Moskou gehanteerd worden bij lange na niet nodig zijn. Volgens Fishman-Bekmambetova komt dat omdat de wensen van de bewoners het uitgangspunt zijn in plaats van de ambities van de architect, waardoor de schaal veel beter kan worden beperkt.

“Het belangrijkste is om echt tegemoet te komen aan de verlangens van de mensen en architecten niet toe te staan ​​de gekste van hun dromen tot leven te brengen. Voor bepaalde mensen is het idee van succes een foto van hun project in een architectuurtijdschrift te krijgen, wat betekent dat je iets buitengewoons moet doen om de verbeeldingskracht van een architectuurcriticus te overweldigen."