Geef ons de Rijksregie die een miljoen woningen mogelijk maakt

In de analyse die het PBL in februari maakte van de woningbouwplannen van de verschillende politieke partijen kwam van links tot rechts de behoefte naar voren om het Rijk (weer) meer regie te geven op de woningmarkt. Meer of minder expliciet ging het daarbij om het aanwijzen van locaties om huizen te bouwen waar grote behoefte aan is. Blijkbaar is de aanname van de landelijke politieke partijen dat er niet genoeg woningbouwlocaties zijn. Maar wie lokaal navraag doet, weet dat de mogelijkheden voor de bouw van nieuwe woningen juist groot zijn. En lokaal leven ook de nodige vragen over wat regie vanuit het Rijk precies betekent.

Minister Ollongren gaat in een brief aan de Tweede Kamer in november vorig jaar uit van 845.000 woningen tot 2030. Anderen gaan zelfs voor een miljoen nieuwe huizen. Daarbovenop zou dan nog 30 procent extra nodig zijn, omdat plannen niet altijd doorgaan. Dus laten we zeggen dat we plannen nodig hebben voor 130.000 woningen per jaar om in de komende tien jaar een miljoen nieuwe woningen te realiseren.  

Om een beeld te krijgen welke plannen in de pijplijn zitten, heb ik voor deze column bij de 15 grootste gemeenten van Nederland navraag gedaan naar hun plannen voor de komende 10 jaar. Als we de plannen van deze de 15 (*) grootste gemeenten doortrekken naar alle gemeenten in Nederland dan staan er per jaar 150.000 woningen op de rol, in de eerste vier jaar zelf 195.000. Ruim meer dan in het meest conservatieve scenario en zelfs 50 procent meer dan nodig.

Verbazingwekkend of niet, er liggen dus genoeg plannen klaar om de woningcrisis op te lossen. Hét grote vraagstuk is hoe het Rijk kan helpen om die te realiseren. En dat is precies waar Rijksregie over hoort te gaan. Ik doe graag een voorzet voor de concrete inhoud van het regeerakkoord:

Om de 1 miljoen woningen te realiseren waarvoor in gemeenten voldoende plannen klaarliggen en waar in meerderheid politiek en maatschappelijk draagvlak voor aanwezig is, gaat….

1. De verhuurderheffing worden omgezet naar een investeringsaftrek. Bouwt of verduurzaamt de corporatie meer dan wordt minder verhuurderheffing betaald;
2. Het Rijk bronmaatregelen bij vervuilers verplichten en subsidiëren (denk aan stikstof of lawaai) om zo ingewikkelde vergunningstrajecten te versnellen en recht te doen aan de gewenst milieukwaliteit;
3. Het Rijk infrastructurele werken die noodzakelijk zijn voor de woningbouw prioriteit geven in het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT) in plaats van de geplande maatregelen die gericht zijn op doorstroming;
4. Het Rijk de Woningbouwimpuls continueren om zo onrendabele (transformatie)projecten te versnellen, met ook nog eens als positief effect netto belastinginkomsten voor de schatkist;
5. Het Rijk organiseren dat in samenwerking met alle gemeenten in korte tijd de beleidskaders worden ontwikkeld die helpen bij de versnelling. Denk aan grondprijzen, duurzaamheidsnormering, parkeerbeleid en woningbouwprogrammering;
6. Het Rijk een Deltaplan opzetten om versneld werkzoekenden om te scholen om de groei in de bouwproductie van 69.000 naar 100.000 woningen per jaar mogelijk te maken;
7. Er extra capaciteit worden toegevoegd bij de Raad van State om procedures te versnellen met een verkorte procedure voor slecht onderbouwde bezwaren;
8. Het Rijk de betaalbaarheid van de woningmarkt verbeteren door financiële voordelen voor kopers af te bouwen en door speculatie te belasten, waardoor het maatschappelijk draagvlak voor bouwen wordt vergroot.

Vrij naar Jan Schaefer: in meer plannen kun je niet wonen, wel in het realiseren van de plannen die er liggen.