2013.08.26_Braakliggend terrein_180

Gemeenten moeten aan de 'braakbank'

10 april 2014

3 minuten

Nieuws Geen gemeente zonder braakliggende bouwgrond en leegstaande gebouwen.Maar inmiddels borrelen overal ideeën op hoe deze terreinen en panden te gebruiken. De pauzelandschappen rukken op, een braakbank is in de maak. Vandaag praat de Tweede Kamer erover.

‘Overheden te voorzichtig met tijdelijke bestemming ongebruikte grond’

Nee, de investeringen in grond zullen veel gemeenten er nooit meer uithalen. Er komen geen aannemers. Van 35.000 hectare – ruim 50.000 voetbalvelden – ziet een groot deel nimmer de gedroomde heipalen en wegen, schat ingenieursbureau Arcadis. “Het is een enorme kapitaalvernietiging en dat hoeft niet”, zegt rentmeester Frans Willem Romer.

Dus zijn rentmeesters van het bureau aan de slag gegaan met alternatieven. Die kunnen ook nog eens de molensteen van onverkoopbare gronden om de nekken van gemeenten, corporaties en projectontwikkelaars lichter maken.

Met collega’s heeft Romer het plan gelanceerd voor een ‘braakbank’. “Het moet slagvaardiger, de echte acties stagneren”, constateert hij. ”Menige gemeente blijft steken in een prijsvraag en burgers nemen initiatieven voor stadslandbouw. Het is geknutsel, terwijl de miljoenenverliezen doorgaan.”

De bank moet dat veranderen. Die brengt in het hele land braakliggende terreinen in beeld, plus de bestemming die erop rust, en koppelt die aan geselecteerde gegadigden. “Doel is tijdelijk gebruik, maar wel een dat geld oplevert.” Provincies en gemeenten steunen het initiatief, maar ook maatschappelijke organisaties als de Koninklijke Nederlandse Heidemaatschappij, en financiële instellingen als het Nationaal Groenfonds en Triodosbank. “Deze mix zorgt voor een creatieve denktank die met verrassende oplossingen voor braakliggende plekken komt, die wij dan willen mogelijk maken.”

Arcadis: Kijk naar Duitsland, daar zijn ze vele malen verder

Het aanbod van de geïnteresseerde bedrijven is volgens Romer gevarieerd en geschikt voor zowel binnen als aan de randen van de stad. Van velden met zonnepanelen, tijdelijke huisvesting, parkeerterreinen, een transferium, tot tijdelijke natuur of agrarisch gebruik. “We gaan op zoek naar rendement. We werken samen met een bedrijf dat olifantengras wil telen voor biobrandstof. Een ander haalt wilgentenen uit Denemarken voor biomassa. Er zijn kansen omdat petflessen vervangen worden door vezels. “Door de overgang naar een biobased economy kunnen we twee vliegen in één klap slaan.” Veel braakliggende grond is al bestemd voor bedrijven of agrarisch gebruik. Dat maakt het traject van vergunningen korter. “Binnen enkele maanden kunnen gegadigden aan de slag.”

Maar er zijn obstakels. Minder regeldruk, meer ondernemerschap, bepleit Romer. “Kijk naar Duitsland, daar zijn ze vele malen verder, de regelgeving voor tijdelijk gebruik is er een stuk eenvoudiger. Overal zie je solarparken en Berlijn bruist van tijdelijke gebruiksvormen. Die kunnen een enorme boost geven aan de sfeer in de stad.”

Wat onderzoekers van Deloitte signaleren, merkt Arcadis ook: gemeenten zijn vaak nog te optimistisch over de verkoopbaarheid en opbrengsten van hun grond. “Er is schroom. Staan ze wel open voor oplossingen? Lang zaten ze in de fase van ontkenning en nog steeds zijn ze heel voorzichtig. Ze willen een terrein voor slechts een jaar uit handen geven”, ervaart Romer. “Maar een bedrijf moet wat kunnen terugverdienen op zijn investering , en dan praat je over drie tot vijf jaar en bij zonnepanelen over tien tot vijftien jaar.”

Belangrijk zijn volgens de rentmeester slimme combinaties, op grotere schaal denken en verknopen. De Rotterdamse stadslandbouwers laten leveren aan het Erasmus Medisch Centrum, bijvoorbeeld. Arcadis Rentmeester & Taxateurs, dat 20.000 hectare aan landerijen en natuurterreinen beheert en in grondzaken doet, heeft daarmee ervaring in Maastricht. Een gesloopt bedrijventerrein aan de Maas is ingericht als terrein voor betaald parkeren. “We hebben er een boomkweker bij gehaald, die zorgt voor groene aanplant. Zo maak je het rendabel, met inkomsten uit parkeren en de verkoop van bomen.”

Grond, strop voor gemeenten
Gemeenten gaan nog eens 0,7 tot 2,7 miljard euro verlies lijden – bovenop de al afgeschreven 3,3 miljard – op duur aangekochte bouwgrond. Onderzoekers van Deloitte zullen dat vandaag de Tweede Kamer voorrekenen bij een hoorzitting over het grondbeleid. Ook woningcorporaties en projectontwikkelaars zitten met de brokken. Het is een gevolg van de economische crisis, demografische en maatschappelijke ontwikkelingen. Minister Melanie Schultz (infrastructuur en milieu) zoekt daarom steun in het parlement voor een nieuwe stijl in gebiedsontwikkeling die beter past bij de veranderende samenleving. Geen grootse plannen meer, maar kleinschalige initiatieven, het liefst privaat en van onderop. “Verdienmodellen waarop we decennia hebben geleund, zijn niet meer lonend”, schrijft ze in een brief aan de Kamer. “We hebben nieuwe creativiteit en slimmere oplossingen nodig.”

Zie ook:


Cover: ‘2013.08.26_Braakliggend terrein_180’


Door Wilma van Meteren

Redacteur, Trouw


Meest recent

Surveillance Software in Tallinn door Gorodenkoff (bron: Shutterstock)

De opmars van AI, dit is een routekaart voor toekomstbestendige steden

De opkomst van AI zorgt voor nieuwe ontwikkelingen rondom stedelijk beleid en beheer. Internationaal onderzoek brengt in kaart hoe 250 steden wereldwijd de mogelijkheden van AI verkennen of dit al inzetten om complexe uitdagingen aan te pakken.

Onderzoek

20 mei 2025

Overstroming bij rivier de Lek door MyStockVideo (bron: Shutterstock)

Zorgvuldigheid geboden: aansprakelijkheidsrecht maakt water en bodem sturend voor woningbouw

Lilian van Karnenbeek en Frank Groothuijse bespreken een gerechtelijke uitspraak die gebiedsontwikkelaars waarschuwt. Zij moeten de ‘hydrologische’ civielrechtelijke zorgplicht in acht nemen, zeker in gebieden die kwetsbaar zijn voor wateroverlast.

Uitgelicht
Analyse

20 mei 2025

Wouter Veldhuis Column Cover door Esther Dijkstra (bron: Illustratie Esther Dijkstra, bewerkte foto Arenda Oomen)

De dunne lijn tussen falen en vandalisme

Op vrijwel alle grote dossiers is sprake van een algehele impasse. Geen enkele coalitiepartij durft een grens te trekken, bang voor electoraal verlies. Het kabinet poldert niet maar moddert door – zo constateert columnist Wouter Veldhuis.

Opinie

19 mei 2025