Zelfbouw Buiksloterham - wikimedia commons door Marion Golsteijn (bron: Wikimedia Commons)

‘Omgevingswet vraagt om balans tussen loslaten en kaders’

4 juni 2020

2 minuten

Analyse De Omgevingswet, die begin 2022 in werking moet treden, bevat verrassend weinig het woord welstand. In plaats daarvan ligt de focus op het uiterlijk van bouwwerken en de omgevingskwaliteit, twee concepten die elkaar tegen lijken te spreken in de toepassingsregels. Sarah Ros en Bas Schouten adviseren in vakblad ROm daarom gemeenten om de balans te behouden tussen loslaten en stellen van kaders.

In de gemeentelijke regels van de Omgevingswet staat dat ‘een omgevingsvergunning voor het bouwen alleen verleend wordt als het uiterlijk en de plaatsing van het bouwwerk niet in strijd zijn met redelijke eisen van welstand’. Maar doordat de regel ‘niet in strijd met redelijke eisen van welstand’ op meerdere manieren te interpreteren is, geldt voor bouwprojecten met welstandseisen straks een vergunningsplicht. Dat blijkt uit de analyse van Sarah Ros (bestuursadviseur fysieke leefomgeving en Omgevingswet) en Bas Schout (planoloog en adviseur fysieke leefomgeving en omgevingskwaliteit).

De gemeenten stellen zelf beleidsregels vast om te beoordelen of een bouwwerk aan de regels voor het uiterlijk voldoet. Dat beoordelen kan het makkelijkst door meer los te laten en gebruik te maken van de algemene regels, in plaats van welstandseisen te laten gelden. Hierdoor zijn minder vergunningsaanvragen nodig en verloopt het planproces sneller, voorspellen Ros en Schouten.

Oordelend

Naast het uiterlijk van de bouwwerken wordt ook de omgevingskwaliteit vaker genoemd. Behouden daarvan is een maatschappelijke doelstelling van de Omgevingswet. Het mooi houden van de omgevingskwaliteit vraagt alleen wel om duidelijke keuzes en kaders. Er is daarom een balans nodig tussen enerzijds loslaten en creëren van ruimte voor ontwikkelingen, en anderzijds het stellen van kaders voor behoud van de omgevingskwaliteit. 

Volgens Ros en Schouten betekent loslaten ook dat gemeenten zich niet meer kunnen verschuilen achter regels voor de keuzes die zij maken, maar dat zij vooraf in gesprek moeten met ontwikkelaars over de gewenste kwaliteit. “Een nieuw uitnodigend kwaliteitsstelsel met een vanzelfsprekende zorg voor de omgeving gebaseerd op doelen in plaats van regels. Regie op kwaliteit kan namelijk ook inspirerend en stimulerend zijn in plaats van toetsend en oordelend.”


Cover: Wikimedia Commons

Lees verder op ROmagazine


Cover: ‘Zelfbouw Buiksloterham - wikimedia commons’ door Marion Golsteijn (bron: Wikimedia Commons) onder CC BY-SA 4.0, uitsnede van origineel



Meest recent

Weekoverzicht donderdag 3 juli 2025 door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Dit was de week van uiteenlopende wensen(lijstjes)

Het ging deze week over wensen, die al dan niet in lijstjes landen. Over nationale ruimtevragers, de ontwikkelaars en ontwerpers van zonneparken en de versnellers van gebiedsontwikkeling – steeds gaat het om het vinden van de goede balans.

Weekoverzicht

3 juli 2025

Veel zonnepanelen parkeren in de weilanden van Nederland door MyStockVideo (bron: Shutterstock)

Promovenda Merel Enserink over de opkomst van zonnelandschappen

Zonneparken in het landschap roepen veel weerstand op. Merel Enserink onderzocht voor haar promotie hoe de plaatsing van zonnepanelen beter kan worden afgestemd op de landschappelijke onderlegger en op de maatschappelijke omgeving.

Onderzoek

3 juli 2025

Dronefoto Hart van de Waalsprong door AM Gebiedsontwikkeling (bron: AM Gebiedsontwikkeling)

Stedelijkheid vanaf scratch, Hart van de Waalsprong laat zien hoe dat kan

Aan de noordkant van de Waal in Nijmegen kreeg de Waalsprong eindelijk haar centrumgebied, waar gestapeld bouwen in een compact stadsmilieu hand in hand gaat met een primaat voor fietsers en voetgangers.

Uitgelicht
Casus

2 juli 2025