Bouwplaats door Jürgen Rübig (bron: Pixabay)

Schaarse en dure grond brengt nieuwbouw corporaties in gedrang

11 oktober 2022

3 minuten

Nieuws Woningcorporaties in Nederland hebben afgesproken de komende acht jaar 250.000 nieuwe sociale huurwoningen te bouwen. Maar door de schaarse en dure bouwgrond komen veel corporaties niet aan de afgesproken aantallen. Dat laat een nieuwe enquête van corporatiekoepel Aedes zien.

Te weinig grond

Woningcorporatievereniging Aedes vroeg 80 woningcorporaties naar hun nieuwbouwplannen. Uit die enquête blijkt dat veel corporaties op dit moment niet genoeg bouwgrond hebben om de afgesproken hoeveelheid nieuwbouwwoningen te realiseren en dat de grond die wel beschikbaar is, niet te betalen is. Meer dan tweederde van de tachtig ondervraagde woningcorporaties geeft aan niet over genoeg grond te beschikken.

Volgens Aedes is het “meer dan ooit” belangrijk dat gemeenten er alles aan doen om de bouw van sociale huurwoningen door corporaties mogelijk te maken

Ook laat een kwart van de corporaties weten de afgelopen vijf jaar helemaal geen nieuwe grond te hebben verworven. Het grondbezit van woningcorporaties nam sowieso de afgelopen jaren sterk af. Volgens Aedes komt dat door strengere regelgeving voor corporaties. Sinds 2015 mogen woningcorporaties voor sociale huurwoningen alleen grond aankopen als er al een woonbestemming is en er binnen vijf jaar op gebouwd wordt. Ook geeft meer dan de helft van de woningcorporaties aan voornamelijk grond te verwerven van de gemeente.

Brand new development of basic public housing in a village in the Netherlands. Neighborhood scene of street with modern suburban terraced houses. door Rudmer Zwerver (bron: shutterstock)

‘Brand new development of basic public housing in a village in the Netherlands. Neighborhood scene of street with modern suburban terraced houses.’ door Rudmer Zwerver (bron: shutterstock)


Deze afhankelijkheid van gemeenten speelt de corporaties nu parten. Gemeenten stellen veel te weinig grond beschikbaar voor de bouw van sociale huurwoningen, geven de woningcorporaties aan. Dat heeft volgens Aedes te maken met de gevolgen van de financiële crisis in 2008. Die leidde ertoe dat veel gemeenten grond afgestoten hebben en in die tijd ook minder nieuwe bouwgrond aangekocht hebben.

Geen grond van gemeenten

Ook geeft een deel van de corporaties aan dat gemeenten geen grond aan hen verkopen, geen sociale huur opnemen in hun bestemmingsplannen of zich niet houden aan hun eigen doelstellingen voor de bouw van sociale huur. Veertig procent van de ondervraagde corporaties is wel positief over de houding van de gemeente.

Via de markt

Om de afhankelijkheid van de gemeente te omzeilen, werken woningcorporaties soms samen met ontwikkelaars om nieuwe sociale huurwoningen te realiseren. Zo’n zeventig procent van de ondervraagde corporaties geeft in de enquête van Aedes aan dat zij weleens turn-key woningen van ontwikkelaars kopen. Het nadeel hiervan is dat de woningen soms niet helemaal geschikt zijn voor de doelgroep. Ontwikkelaars bouwen de woningen niet altijd met sociale verhuur in het achterhoofd.

Transparante rekenmethodes

Volgens Aedes is het de laatste jaren ook minder gebruikelijk dat er zogeheten sociale grondprijzen gehanteerd worden. Hierdoor lijkt de manier waarop grondprijzen tot stand komen vaak aan willekeur onderhevig, aldus de corporatiekoepel. Die pleit daarom voor transparante rekenmethodes zodat er realistische grondprijzen voor sociale woningbouw ontstaan.

Een kwart van de corporaties laat weten de afgelopen vijf jaar helemaal geen nieuwe grond te hebben verworven

Het aankopen van gronden van marktpartijen zou een uitkomst kunnen zijn maar ook via deze route komen woningcorporaties lastig aan bouwgrond, blijkt uit de enquête. Zo zijn er enorme prijsverschillen tussen de grond van de gemeente en commerciële partijen. Daar komt bij dat de prijs van grond de afgelopen vijf jaar gemiddeld met 21 procent is gestegen.

Hoge prijzen

Marktpartijen hebben een steeds groter deel van de beschikbare bouwgrond in eigendom. Uit de enquête komt naar voren dat dat de zowel de corporaties als de gemeenten steeds afhankelijker zijn van die commerciële partijen. Het gevolg zijn hoge prijzen voor bouwgrond die het moeilijk maken om meer sociale huurwoningen te bouwen.

Almere, Flevoland, the Netherlands - March 23, 2019: Dutch billboard sign advertising for building spot in the city of Almere. door Jarretera (bron: shutterstock)

‘Almere, Flevoland, the Netherlands - March 23, 2019: Dutch billboard sign advertising for building spot in the city of Almere.’ door Jarretera (bron: shutterstock)


Volgens koepelvereniging Aedes is het “meer dan ooit” belangrijk dat gemeenten er alles aan doen om de bouw van sociale huurwoningen door corporaties mogelijk te maken. Actief grondbeleid is daarbij het meest voor de hand liggend. Maar de gemeente kan ook via wet- en regelgeving sturen op de bouw van sociale huurwoningen. Door middel van bestemmingsplannen en exploitatieovereenkomsten kunnen gemeenten bijdragen aan de bouw van betaalbare huurwoningen.

Lage inkomens

Samenwerking tussen woningcorporaties, gemeenten, projectontwikkelaars en grondeigenaren is daarbij volgens Aedes heel belangrijk. Aedes: “Het realiseren van betaalbare huurwoningen, juist voor huishoudens met lage inkomens, is een maatschappelijke verantwoordelijkheid.”


Lees de volledige uitkomst van de enquête op de website van Aedes.


Cover: ‘Bouwplaats’ door Jürgen Rübig (bron: Pixabay)


Tess van den Bossche door Tess van den Bossche (bron: LinkedIn)

Door Tess van den Bossche

voormalig webredacteur Gebiedsontwikkeling.nu


Meest recent

Zwolle, Onder de Bogen en Kraanbolwerk door M. Oosterhuis (bron: RCE)

Erfgoed en verdichting: de kennis wordt geordend

Met een verzameling van instrumenten, publicaties en praktijkvoorbeelden in een ‘gereedschapskist’ probeert de RCE professionals te helpen bij een ‘erfgoedinclusieve’ aanpak van de verdichtingsopgave. RCE-adviseur Lotte Zaaijer licht toe.

Interview

29 oktober 2025

Annius Hoornstra Column Cover door Esther Dijkstra (bron: Illustratie Esther Dijkstra, bewerkte foto Patrick van den Hurk)

Stemadvies: kies zelf voor ambitie en samenwerking

Een dag voor de verkiezingen komt columnist Annius Hoornstra met een stemadvies. Niet voor een stem op partij X of politicus Y, maar voor de professionals in het vakgebied. “Zet zelf je kruisje in een kwadrant op de assen ambitie en samenwerking.”

Opinie

28 oktober 2025

Zaandam door GLF Media (bron: shutterstock)

Nota Ruimte: naar een gedeeld beeld over de toekomst van onze leefomgeving

De Ontwerp-Nota Ruimte is uit: een voorlopig antwoord op de breed gedeelde oproep aan het Rijk om weer meer richting te geven aan de ruimtelijke ontwikkeling. Co Verdaas en Tom Daamen zijn positief, maar missen nog wel iets wezenlijkers.

Uitgelicht
Analyse

28 oktober 2025

Uw gastbijdrage op GO.nu: Over gastbijdragen

Uw gastbijdrage op GO.nu

Wij staan open voor bijdragen uit wetenschap en praktijk. Wij moedigen auteurs aan hun kennis en ervaring te delen.

Over gastbijdragen
Uw project toevoegen: Ga naar de GO-Projectenkaart

Uw project toevoegen

Wilt u graag een gebiedsontwikkeling toevoegen aan de GO-projectenkaart? Vul dan via onderstaande link het formulier in.

Ga naar de GO-Projectenkaart
Uw organisatie bij de SKG: Ga naar de SKG-website

Uw organisatie bij de SKG

Uw organisatie aansluiten op het netwerk van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling? Neem dan contact op.

Ga naar de SKG-website
Uw bijeenkomst in de agenda: Neem contact op

Uw bijeenkomst in de agenda

U kunt uw gebiedsontwikkeling-gerelateerde evenement aankondigen via onze agenda door contact op te nemen met de redactie.

Neem contact op