Nieuws De Ronde van Frankrijk is weer in volle gang. In deze klassieker was het dragen van een helm tot 2003 niet verplicht. De renners vonden een petje wel genoeg. Bij valpartijen leverde dat levensgevaarlijke situaties op. Parijs werd niet altijd gehaald. Maar ook bij gebiedsontwikkeling biedt een pet betrokkenen vaak niet voldoende veiligheid.
Bij een project- of gebiedsontwikkeling
hebben de betrokken partijen verschillende petten op. Vanwege het – na het
Parijsakkoord gesloten - Nederlandse Klimaatakkoord, heeft een gemeente vaak de
meeste rollen. Zeker is dit het geval als er een nieuw warmtenet moet worden aangelegd
om woningen van energie te voorzien. Een lokale overheid kan hierbij tal van functies
hebben: procesaanjager, vergunningverlener, gronduitgever, contractpartij van
de netwerk- en energiebedrijven, of zelfs neteigenaar.
Lekrijden
Mogelijk heeft de gemeente ook de rol van verdeler van een schaars publiek recht, namelijk als er slechts ruimte is voor de aanleg van één warmtenet. Er is dan eenmalig een aanleg- en tijdelijk exploitatierecht te vergeven. Dit is een opdracht waar meerdere partijen geïnteresseerd in kunnen zijn. Los van lokaal aanbestedingsbeleid en wettelijke aanbestedingsregels, werpt die interesse de vraag op of er in een dergelijk geval nog ruimte is om één-op-één in zee te gaan met een reeds bij de gemeente bekend netwerkbedrijf. Als de concurrentie niet protesteert, kan dit een eenvoudige route naar snel succes zijn. Het is echter mijn stellige overtuiging dat met de keuze voor een goed doordachte aanbesteding niet alleen de mogelijke kans op lekrijden aanmerkelijk afneemt, maar ook dat er een beter eindresultaat kan worden geboekt voor de uiteindelijke warmteafnemers.
Geen kleerscheuren
In dit verband mag artikel 122 Woningwet door gemeenten niet over het hoofd worden gezien. Kort gezegd bevat deze bepaling een verbod voor gemeenten om (eenzijdig) te contracteren over zaken die in het Bouwbesluit 2012 zijn geregeld. Het wetsartikel is bedoeld als maatregel tegen een wildgroei aan lokale bouweisen. Ondanks dit verbod zijn er nog altijd gemeenten die menen dat zij eenzijdig energieprestatie-eisen mogen stellen aan te realiseren gebouwen. Daarnaast leeft de gedachte dat contractueel afgedwongen kan worden dat nieuwbouwwoningen aangesloten moeten worden op een warmtenet. Ook deze aanname staat op gespannen voet met het contracteerverbod. Wat overtreding van het verbod concreet betekent? De afspraken zijn dan nietig. Oftewel: ze bestaan niet.
Welke veiligheidsmaatregelen kan een gemeente treffen om aansluitingen op een warmtenet te bereiken en een pijnlijke val te voorkomen? Ten eerste kan een warmteplan vastgesteld worden. Is dat plan er, dan moeten nieuwbouwwoningen (vanwege het Bouwbesluit 2012) op het warmtenet aangesloten worden. Hierover contracteren is niet nodig. Ook kan een aansluitplichtverplichting meegenomen worden in de voor een project- of gebiedsontwikkeling uitgeschreven aanbestedingsprocedure. Een derde optie is om te pogen het bouwproject onder werking van de Crisis- en herstelwet geplaatst te krijgen, zodat daarna afgeweken mag worden van het contracteerverbod uit artikel 122 Woningwet. Tot slot kan overwogen worden om kopers van nieuwbouwpercelen tot aansluiten te bewegen door hen een korting op de grondprijs te geven na aansluiting. Geen stok achter de deur dus, maar het voorhouden van een financieel aantrekkelijke wortel.
Natuurlijk bestaat ook na het nemen van voorzorgsmaatregelen nog altijd het risico op een valpartij met ongelukkige afloop. Een hoofddeksel biedt nu eenmaal niet overal bescherming voor. Maar wie bovengenoemde valhelmen opzet waar het kan, heeft een grotere kans om daarna zonder echte kleerscheuren de eindstreep van de Klimaatakkoorden te halen.
Cover: ‘Fietsers Photo by Yomex Owo on Unsplash’ door Yomex Owo (bron: Unsplash) onder CC0 1.0, uitsnede van origineel
Door Manfred Fokkema
Advocaat project- en gebiedsontwikkeling bij Infense advocaten
