Brisbane, Australia - Mar 25, 2021: Lion sculpture in front of the Brisbane City Hall door Alex Cimbal (bron: shutterstock)

Wetenschappers: gebiedsontwikkelaars kunnen impact van kunst in de openbare ruimte beïnvloeden

12 oktober 2022

3 minuten

Onderzoek Kunstenaars hebben met hun werk invloed op de openbare ruimte en de bijbehorende reacties van voorbijgangers. Dat is logisch. Australisch onderzoek laat echter zien dat ook gebiedsontwikkelaars hier een rol in hebben. Zij kunnen de impact van kunst beïnvloeden.

Kunst kan op verschillende manieren een bijdrage leven aan de openbare ruimte. Bij stedelijke transformaties draagt het bij aan het vormen van een nieuwe identiteit voor een bestaand stedelijk gebied. Volgens anderen is het een ideale manier om winkelstraten (opnieuw) levendig te maken. En in sommige steden wordt kunst zelfs als ideaal jublieumcadeau gezien.

Geen evaluaties

Maar wetenschappers Caroline Milne en Dorina Pojani van de Australische universiteit van Queensland stellen dat het moeilijk is om die bijdrage concreet te maken. Volgens het duo wordt na de onthulling het effect van dit soort kunstwerken in de openbare ruimte op de gebruikers van deze ruimte niet of nauwelijks geëvalueerd. Zelfs niet als het om gesubsidieerde werken en/of opdrachten gaat. Daarom is er nog weinig bekend over de manier waarop deze kunst de grootste impact op de openbare ruimte en de gebruikers kan hebben.

BRISBANE - SEP 25 2014: Young Australian Man looks at City Roos kangaroo sculpture. The design concept based on sharing space with Australia natives and conservation of its natural resources. door ChameleonsEye (bron: shutterstock)

‘BRISBANE - SEP 25 2014: Young Australian Man looks at City Roos kangaroo sculpture. The design concept based on sharing space with Australia natives and conservation of its natural resources.’ door ChameleonsEye (bron: shutterstock)


In dat gat springt het onderzoek dat centraal staat in het artikel Public art in cities: what makes it engaging and interactive? In deze publicatie van Milne en Pojani, verschenen in het Journal of Urban Design, richten zij de blik op gebiedsontwikkelaars en andere professionals die zich bezighouden met kunst in de openbare ruimte. Kunnen zij de interactie tussen deze werken en de gebruikers beïnvloeden? Dat is van belang, concludeerden andere wetenschappers al eerder, omdat er een grote kans is dat voorbijgangers de kunst niet bewust opzoeken. In musea doen ze dat bijvoorbeeld wel. Dat maakt het oproepen van interactie bij deze kunstvorm moeilijker en belangrijker tegelijk

De wetenschappers willen met hun bevindingen vooral niet het creatieve proces van de kunstenaars beïnvloeden

Het tweetal volgde in Brisbane, de op twee na grootste stad van Australië met 2,3 miljoen inwoners, drie maanden lang de interactie van voorbijgangers met elf openbare kunstwerken. Alle (stand)beelden bevonden zich op makkelijk toegankelijke plekken in het centrum van de stad. Overigens is interactie is in de ogen van de onderzoekers een breed begrip. Van aanraken tot klimmen en van fotograferen tot alleen kijken: alle vormen van interactie zijn meegenomen. Daarom selecteerden zij ook alleen sculpturen en andere standbeelden voor het onderzoek, omdat interactie met bijvoorbeeld een muurschildering veel meer eendimensionaal is.

Interesse vergroten

Conclusie: niet alleen kunstenaars, maar ook gebiedsontwikkelaars en andere professionals kunnen kunst gebruiken om de interactie en daarmee de impact op de openbare ruimte te beïnvloeden. Het ontwerp is daarbij het meest van belang, aldus Milne en Pojani. Wanneer er voor opvallende, kleurrijke werken wordt gekozen, is de kans op interactie het grootst. Belangrijk is wel dat de kunstwerken niet te groot of te klein zijn, dat vermindert de kans op interactie.

australië brisbane ballen door majonas (bron: Pixabay)

‘australië brisbane ballen’ door majonas (bron: Pixabay)


Opvallend is ook dat de locatie van het kunstwerk (of dat nou het park, het winkelcentrum of een zakenwijk is) veel minder van invloed is. Zolang het object maar wel makkelijk te bereiken is voor voorbijgangers. Ook blijken kunstwerken die een geografische of culturele connectie hebben met de plek waar zij staan, meer in trek.

De wetenschappers willen met hun bevindingen vooral niet het creatieve proces van de kunstenaars beïnvloeden. Zij hopen wel de ogen te openen van de professionals die zich bezighouden met de inrichting van de openbare ruimte. Met de juiste selectie van de kunstwerken bevorderen zij niet alleen de interactie van de gebruikers met de kunst. Ook wordt zo de bredere interesse in (openbare) kunst, musea en gerelateerde evenementen vergroot.

Ook in de Nederlandse openbare ruimte krijgt kunst vaak een belangrijke plek toegewezen. De VPRO zette de hoogtepunten al eens op een rij. En Joke de Wolf beschreef eerder dit jaar al welke rol kunstenaars en makers kunnen spelen bij het invulling geven aan de openbare ruimte. Welke initiatieven werken?


Lees het volledige onderzoek in het Journal of Urban Design.


Cover: ‘Brisbane, Australia - Mar 25, 2021: Lion sculpture in front of the Brisbane City Hall’ door Alex Cimbal (bron: shutterstock)


Jasper_monster_sandervanwettum door Sander van Wettum (bron: SKG)

Door Jasper Monster

Redacteur Gebiedsontwikkeling.nu


Meest recent

Amsterdamse Poort door Make more Aerials (bron: Shutterstock)

De publieke ruimte in gebiedstransformaties: twee verschillende aanpakken

In gebiedstransformaties is de publieke ruimte belangrijk, maar hoe krijg je een goede publieke ruimte voor elkaar als er veel verschillende eigenaren zijn en er hoge kosten zijn gemoeid met de aanleg of verbetering van het openbaar gebied?

Verslag

4 december 2024

Hattem, Netherlands door Paul Klein NL (bron: Shutterstock)

Klimaatadaptief én goed verzekerd bouwen in tijden van toenemende klimaatrisico’s

Welke rol spelen verzekeraars bij het klimaatadaptief bouwen in gebiedsontwikkelingen? Vylon Ooms, beleidsadviseur bij het Verbond van Verzekeraars, vertelt hoe moedige keuzes voor een toekomstbestendig Nederland kunnen zorgen.

Analyse

3 december 2024

Almere. Nederland door Pavlo Glazkov (bron: Shutterstock)

Van NOVEX-gebieden leefbare stadsdelen maken, dan helpt samen leren

In de NOVEX-gebieden is het bouwen van genoeg woningen lang niet de enige uitdaging voor gebiedsontwikkelaars. De inzet moet zijn leefbare stadsdelen te maken, met genoeg sociale en maatschappelijke voorzieningen. Maar hoe?

Onderzoek

2 december 2024