“Bouwopgave vraagt om slimmere oplossingen dan 1 miljoen woningen in de wei”

Veenstra, sinds september de nieuwe Rijksbouwmeester, sprak zijn wens vorige week uit tijdens de opening van vakbeurs Building Holland. In gesprek met Cobouw lichtte hij zijn standpunt toe. Want, zegt Veenstra, er is weldegelijk een wooncrisis die bestreden moet worden, alleen is de grens van 1 miljoen volgens hem uit de lucht gegrepen. “Het is een betrekkelijk willekeurig getal dat iemand een keer heeft genoemd en daarna gretig werd overgenomen. Maar met de 70.000 woningen die we in Nederland sowieso per jaar bouwen kom je tot 2030 al een eind in de richting. Maar meer is volgens mij niet per se nodig.”

De Rijksbouwmeester laat de magische grens niet los omdat de nieuwe woningen overbodig zijn, maar omdat hij de discussie liever inhoudelijk voert. “De opgave vraagt gewoon om slimmere oplossingen dan 1 miljoen woningen in de wei bij te bouwen. Nederland is namelijk helemaal niet leeg, zoals in de bouw zo vaak wordt gesuggereerd. Op elke hectare liggen ruimteclaims. Niet alleen voor wonen of werken, maar ook voor natuur, voor waterveiligheid, voor energiewinning, agrarische activiteiten en tal van andere bezigheden. Het kan dus niet anders dan dat het bouwen van die woningen voor de wooncrisis, die ik heus niet ontken, botst met bestaande claims.”

Volhoudbaarheid en kwaliteit

Veenstra zoekt de ruimte voor de nieuwe woningen dan vooral ook op de plekken waar mensen nu ook al met veel plezier wonen. “Het ligt voor de hand om verder te verdichten. Combineer de verdichting met de noodzakelijke verduurzaming van wijken en waardeer tegelijkertijd het kwakkelende openbaar groen op. Mensen zullen dus wat dichter op elkaar gaan leven en dat vraagt om meer participatie en meer verbinding. Op alle schaalniveaus. En het vergt ook een mentaliteitsverandering.”

Zijn aandacht voor de ruimte en de bijbehorende maatschappelijke thema’s is niet nieuw. Vorige maand vertelde Veenstra in een interview op Gebiedsontwikkeling.nu al dat zijn aandacht de komende jaren voornamelijk op dit thema gericht zal zijn. “Het risico dat we lopen – en dat is hoe het tot op heden altijd is gegaan omdat er ruimte beschikbaar was – is dat we ons de consequenties van gebouwen als interventies op de ruimte niet realiseren.”

Om dat risico te kunnen ontlopen, pleit Veenstra bij Cobouw nogmaals voor die mentaliteitsverandering. “De balans raakt volgens mij zoek. Het moet minder om groei gaan en meer om volhoudbaarheid en kwaliteit. En we moeten ons niet meer boven de natuur stellen maar ermee samenwerken.”

Woningnood-wappie

De woorden en plannen van Veenstra vallen niet bij alle deskundigen in goede aarde. Emeritus hoogleraar Friso de Zeeuw zette op LinkedIn zijn vraagtekens bij de uitspraken van de Rijksbouwmeester. Nadat hij zich eerder dit jaar al niet kon vinden in de toekomstblik met een belangrijke rol voor de Rijksoverheid van rijksadviseur Wouter Veldhuis, zet hij ook een streep door de plannen van Veenstra. “Met dit visitekaartje manifesteert hij zich als woningnood-wappie, net zoals zijn voorgangers. Hij ontkent (wetenschappelijk) onderzoek van onder meer prof. Peter Boelhouwer, bureau ABF en het grote nationale Woononderzoek.”

“Bouwers en ontwikkelaars zullen in ieder geval niet aanschuiven bij de vrijblijvende luchtfietserij”, waarschuwt De Zeeuw. “Zij zijn vooral geïnteresseerd hoe in de komende 10 tot 20 jaar de complexe, integrale opgaven hun beslag kunnen krijgen, in de mix van woningbouwopgave, energietransitie, klimaatadaptatie, duurzame economische ontwikkeling, mobiliteit en biodiversiteit. Maar daarop geeft het duo niet thuis. Te praktisch.”