ENKA Terrein, Ede door AM (bron: AM)

Erfgoed betrekken? Zorg dan voor verbinding op meerwaarde

18 mei 2021

3 minuten

Verslag Bij veel gebiedsontwikkellocaties heb je te maken met erfgoed, variërend van vastgoed tot landschappelijke elementen. In de kennisbijeenkomst Erfgoed en Gebiedsontwikkeling op 26 april werd de waarde hiervan voor gebiedsontwikkeling besproken. Wat is deze, en hoe neem je dit mee in een project? Ook werd de Kennisbank Herbestemmen gelanceerd, een samenwerkingsverband van BOEi en de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling.

Erfgoed in een gebied kan zorgen voor verbondenheid met de geschiedenis. Want hoe we met het verleden omgaan, bepaalt hoe we de toekomst kunnen inrichten. Dat stelt Carola Hein, hoogleraar Architectuur- & Stedenbouwgeschiedenis bij de TU Delft. Betrek je erfgoed in een vroeg stadium, dan kan het veel meerwaarde geven aan de gebiedsontwikkeling. Een mooi voorbeeld hiervan is de nieuwbouwwijk op het ENKA-terrein in Ede.

De meerwaarde van erfgoed

Door gebruik te maken van erfgoed krijgt een plan voor een nieuw project een extra laag en kan het - zeker in de beginfase - zorgen voor meer sturing bij de planvorming. Ook zorgt het voor sfeer en beleving in het gebied. Omwonenden en (toekomstige) bewoners/gebruikers kunnen bijvoorbeeld herinneringen hebben aan een gebouw of de plek en hier graag nog verhalen over vertellen. Zo waren ouders van de leerlingen en docenten van de nieuwe school in de oude kantine op het ENKA-terrein vanaf het begin enthousiast over het plan, omdat ze echt persoonlijke ervaringen met en herinnering aan het oude kantinegebouw hebben.

  • Bekijk de presentatie van Carola Hein (pdf)

Maar waarom dan?

De meerwaarde van erfgoed valt daarom niet concreet in geld uit te drukken. Hoe haal je een ontwikkelaar dan toch over de streep om die meerwaarde te zien? Allereerst door grondig onderzoek te doen naar het gebied. Kijk welke vormen van erfgoed er aanwezig zijn. Zijn het voornamelijk gebouwen, dus architectonisch? Of bevat het gebied ook veel landschappelijke en cultuurhistorische waarde?

Bij adviesbureau Het Oversticht worden deze verschillende erfgoedthema’s gewaardeerd met punten, vertelt architectuurhistoricus Mascha van Damme. Dit gebeurde bijvoorbeeld bij Het Kruitfabriekterrein in Muiden. Daar is als landschappelijk kenmerk de voormalige zeedijk zeer aanwezig. Ook zijn cultuurhistorisch de oude productielijnen en plofwallen nog goed terug te zien. Dit soort elementen worden opgenomen in de gebiedswaardering. Na duiding van de waarde en de geschiedenis kunnen deze meegenomen worden in het ontwerp.

Om het belang van erfgoed over te brengen is het bovendien belangrijk dat het verhaal smakelijk wordt opgeschreven en wordt ondersteund met veel beeldmateriaal. Van Damme adviseert daarom om partijen al zo vroeg mogelijk mee te nemen in het verhaal, zodat je het eens kan worden over de waarden en verhaallijnen van het gebied aan de voorkant van het project. Dit zorgt voor verbinding op meerwaarde, iets waar je het gehele project een houvast aan kunt hebben.

  • Bekijk de presentatie van Mascha van Damme (pdf)

Bekijk hier ook de presentatie over de verschillende voorbeeldprojecten:


Over de Kennisdatabank

Op maandag 26 april lanceerden BOEi en de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling (SKG) de ‘Kennisbank Herbestemmen’. Dit is een database met verzamelde wetenschappelijke onderzoeken over de nut en noodzaak van herbestemming, gerangschikt naar thema.


Cover: ‘ENKA Terrein, Ede’ (bron: AM)


Ineke pasfoto

Door Ineke Lammers

Impactmanager bij Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling


Meest recent

Het team achter Huis van de Toekomst bestaat uit kunstenaars, professionals en buurtbewoners door Havensteder (bron: Huis van de Toekomst)

De urban curator als noodzakelijke verbinder in de lokale energietransitie

Een van de meest veelbelovende scenario’s voor de energietransitie is de overgang naar duurzame, lokaal opgewekte en gedeelde energie. Dat is echter een lastig traject. Kan de ‘urban curator’ helpen als verbinder?

Onderzoek

7 oktober 2025

De passende spelregels voor gebiedsontwikkeling door Esther Dijkstra (bron: Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling)

Tussen samenhang en sectoren: de passende spelregels voor gebiedsontwikkeling

In het openingsartikel van de nieuwe Gebiedsontwikkeling.krant proberen Marlon Boeve, Co Verdaas en Tom Daamen tot de juiste spelregels voor gebiedsontwikkeling te komen door te focussen op de eeuwige strijd tussen ‘samenhang’ en ‘sectoren’.

Uitgelicht
Analyse

7 oktober 2025

Luchtfoto van Eindhoven in de vroege herfst door Jacob Boomsma (bron: shutterstock)

Met de Nota Ruimte legt het Rijk de ruimtelijke puzzel bij de regio’s, maar levert zelf geen bijdrage

De Ontwerp-Nota Ruimte komt met een landsdekkende opdeling in regio’s, als basis voor de nationale ruimtelijke strategie, maar blijkt ook de panacee voor een verder visie- en besluiteloos Rijk – aldus Maaike Postma en Sjors de Vries.

Uitgelicht
Opinie

6 oktober 2025

Uw gastbijdrage op GO.nu: Over gastbijdragen

Uw gastbijdrage op GO.nu

Wij staan open voor bijdragen uit wetenschap en praktijk. Wij moedigen auteurs aan hun kennis en ervaring te delen.

Over gastbijdragen
Uw project toevoegen: Ga naar de GO-Projectenkaart

Uw project toevoegen

Wilt u graag een gebiedsontwikkeling toevoegen aan de GO-projectenkaart? Vul dan via onderstaande link het formulier in.

Ga naar de GO-Projectenkaart
Uw organisatie bij de SKG: Ga naar de SKG-website

Uw organisatie bij de SKG

Uw organisatie aansluiten op het netwerk van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling? Neem dan contact op.

Ga naar de SKG-website
Uw bijeenkomst in de agenda: Neem contact op

Uw bijeenkomst in de agenda

U kunt uw gebiedsontwikkeling-gerelateerde evenement aankondigen via onze agenda door contact op te nemen met de redactie.

Neem contact op