ENKA Terrein, Ede door AM (bron: AM)

Erfgoed betrekken? Zorg dan voor verbinding op meerwaarde

18 mei 2021

3 minuten

Verslag Bij veel gebiedsontwikkellocaties heb je te maken met erfgoed, variërend van vastgoed tot landschappelijke elementen. In de kennisbijeenkomst Erfgoed en Gebiedsontwikkeling op 26 april werd de waarde hiervan voor gebiedsontwikkeling besproken. Wat is deze, en hoe neem je dit mee in een project? Ook werd de Kennisbank Herbestemmen gelanceerd, een samenwerkingsverband van BOEi en de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling.

Erfgoed in een gebied kan zorgen voor verbondenheid met de geschiedenis. Want hoe we met het verleden omgaan, bepaalt hoe we de toekomst kunnen inrichten. Dat stelt Carola Hein, hoogleraar Architectuur- & Stedenbouwgeschiedenis bij de TU Delft. Betrek je erfgoed in een vroeg stadium, dan kan het veel meerwaarde geven aan de gebiedsontwikkeling. Een mooi voorbeeld hiervan is de nieuwbouwwijk op het ENKA-terrein in Ede.

De meerwaarde van erfgoed

Door gebruik te maken van erfgoed krijgt een plan voor een nieuw project een extra laag en kan het - zeker in de beginfase - zorgen voor meer sturing bij de planvorming. Ook zorgt het voor sfeer en beleving in het gebied. Omwonenden en (toekomstige) bewoners/gebruikers kunnen bijvoorbeeld herinneringen hebben aan een gebouw of de plek en hier graag nog verhalen over vertellen. Zo waren ouders van de leerlingen en docenten van de nieuwe school in de oude kantine op het ENKA-terrein vanaf het begin enthousiast over het plan, omdat ze echt persoonlijke ervaringen met en herinnering aan het oude kantinegebouw hebben.

  • Bekijk de presentatie van Carola Hein (pdf)

Maar waarom dan?

De meerwaarde van erfgoed valt daarom niet concreet in geld uit te drukken. Hoe haal je een ontwikkelaar dan toch over de streep om die meerwaarde te zien? Allereerst door grondig onderzoek te doen naar het gebied. Kijk welke vormen van erfgoed er aanwezig zijn. Zijn het voornamelijk gebouwen, dus architectonisch? Of bevat het gebied ook veel landschappelijke en cultuurhistorische waarde?

Bij adviesbureau Het Oversticht worden deze verschillende erfgoedthema’s gewaardeerd met punten, vertelt architectuurhistoricus Mascha van Damme. Dit gebeurde bijvoorbeeld bij Het Kruitfabriekterrein in Muiden. Daar is als landschappelijk kenmerk de voormalige zeedijk zeer aanwezig. Ook zijn cultuurhistorisch de oude productielijnen en plofwallen nog goed terug te zien. Dit soort elementen worden opgenomen in de gebiedswaardering. Na duiding van de waarde en de geschiedenis kunnen deze meegenomen worden in het ontwerp.

Om het belang van erfgoed over te brengen is het bovendien belangrijk dat het verhaal smakelijk wordt opgeschreven en wordt ondersteund met veel beeldmateriaal. Van Damme adviseert daarom om partijen al zo vroeg mogelijk mee te nemen in het verhaal, zodat je het eens kan worden over de waarden en verhaallijnen van het gebied aan de voorkant van het project. Dit zorgt voor verbinding op meerwaarde, iets waar je het gehele project een houvast aan kunt hebben.

  • Bekijk de presentatie van Mascha van Damme (pdf)

Bekijk hier ook de presentatie over de verschillende voorbeeldprojecten:


Over de Kennisdatabank

Op maandag 26 april lanceerden BOEi en de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling (SKG) de ‘Kennisbank Herbestemmen’. Dit is een database met verzamelde wetenschappelijke onderzoeken over de nut en noodzaak van herbestemming, gerangschikt naar thema.


Cover: ‘ENKA Terrein, Ede’ (bron: AM)


Ineke pasfoto

Door Ineke Lammers

Impactmanager bij Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling


Meest recent

Weekoverzicht donderdag 3 juli 2025 door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Dit was de week van uiteenlopende wensen(lijstjes)

Het ging deze week over wensen, die al dan niet in lijstjes landen. Over nationale ruimtevragers, de ontwikkelaars en ontwerpers van zonneparken en de versnellers van gebiedsontwikkeling – steeds gaat het om het vinden van de goede balans.

Weekoverzicht

3 juli 2025

Veel zonnepanelen parkeren in de weilanden van Nederland door MyStockVideo (bron: Shutterstock)

Promovenda Merel Enserink over de opkomst van zonnelandschappen

Zonneparken in het landschap roepen veel weerstand op. Merel Enserink onderzocht voor haar promotie hoe de plaatsing van zonnepanelen beter kan worden afgestemd op de landschappelijke onderlegger en op de maatschappelijke omgeving.

Onderzoek

3 juli 2025

Dronefoto Hart van de Waalsprong door AM Gebiedsontwikkeling (bron: AM Gebiedsontwikkeling)

Stedelijkheid vanaf scratch, Hart van de Waalsprong laat zien hoe dat kan

Aan de noordkant van de Waal in Nijmegen kreeg de Waalsprong eindelijk haar centrumgebied, waar gestapeld bouwen in een compact stadsmilieu hand in hand gaat met een primaat voor fietsers en voetgangers.

Uitgelicht
Casus

2 juli 2025