bouwplaats circulair

Circulaire gebiedsontwikkeling, pas op met die term

11 november 2017

3 minuten

Verslag Wat is circulaire gebiedsontwikkeling en hoe doe je dat? Een kijkje in de keuken bij hoogleraar Gebiedsontwikkeling Ellen van Bueren aan de TU Delft en verschillende projecten in Amsterdam. Een antwoord op voorgaande vragen is vooralsnog niet voorhanden waardoor wijsheid voor nu lijkt te zijn: doe wat, leer wat, deel het, herhaal. Tegelijk mijn eigen oproep: kijk uit met het door elkaar halen van de opgaves ‘energietransitie gebouwde omgeving’ en ‘naar een circulaire gebouwde omgeving’. Anders loopt de complexiteit de spuigaten uit.

Deelsessie B Praktijkcongres 2017: Naar circulaire gebiedsontwikkeling

Introductie circulaire gebiedsontwikkeling

Hoogleraar Gebiedsontwikkeling Ellen van Bueren van TU Delft trapte af met de twee meest prangende vragen: “wat is circulaire gebiedsontwikkeling nou eigenlijk en hoe doe je dat dan?” Verschillende circulaire denkmodellen en principes kwamen langs, de twee meest interessante: de twee kringlopen van Ellen MacArthur en het stedelijk metabolisme.

Het idee achter het eerste principe is het sluiten van anorganische en organische kringlopen. Bij het stedelijk metabolisme gaat het ook om het sluiten van kringlopen, maar dan binnen steden, hetzij energie, materialen of voedselkringlopen. Kortom: circulariteit lijkt vooral te draaien om het sluiten van energetische, materiaal/product, en voedselkringlopen. Met de kanttekening in hoeverre dit dan circulaire economie is.

Wat gebeurt er in Amsterdam

Na deze inleiding kwam Sladjana Mijatovic van Chief Technology Office Amsterdam aan het woord. Amsterdam probeert met man en macht zijn gigantische bouwopgave (11.000 extra bewoners per jaar) in goede banen te leiden. Een koers 2025 selecteert kansrijke woningbouwlocaties, een Circular City scan Amsterdam brengt kansrijke stromen op stadsniveau in beeld. Wat blijkt? De bouw- en voedselstromen zijn het meest relevant om op te richten in termen van het verlagen van hun CO2-uitstoot en materiaal consumptie versus maatschappelijke kosten en baten.

Amsterdam heeft vervolgens allerlei partners bijeengebracht, geëtaleerd en projecten aangejaagd. Zeer interessante en leuke projecten, bekijk ze hier en aap ze vooral na. Jaarlijks zullen deze projecten geëvalueerd worden om lessen te trekken en de weg naar opschaling vrij te maken. Voorlopige lessen volgens Sladjana Mijatovic vanuit gemeentelijk perspectief: (1) continue blijven onderzoeken en leren, (2) vooraf niet te veel bedenken en gewoon gaan testen; stad als Living Lab, (3) zoek uit waar de energie, de wil en de koplopers zitten en etaleer ze, (4) zoek naar nieuwe instrumenten om dit alles aan te kunnen jagen en launching customers. Werp geen drempels op. En last but not least, (5) borg de circulaire politieke wil voor de komende decennia, Nederland Circulair in 2050 is een goed haakje hiervoor.

Gocongres 2017 078b.jpg

‘Gocongres 2017 078b.jpg’


Energie en circulariteit, pas op

Na Amsterdam werd EnergieRijk Den Haag 2.0 behandeld door projectdirecteur Frans Deeleman. Bijzonder interessant project vanuit de energietransitie gezien, maar voor de discussie rondom circulaire gebiedsontwikkeling is het de vraag in hoeverre dit aansluit. Sterker nog, de discussie na de presentaties ging voor 90% over dit laatste project. De twee meest prangende vragen van Van Bueren kwamen niet aan bod; de discussie over circulaire gebiedsontwikkeling werd overschaduwd door discussies over de energietransitie.

Van Bueren sloot af met de volgende beschouwing. Het is een taai onderwerp, het gaat gepaard met systeemveranderingen, hoge complexiteit en learning-by-doing waar gezamenlijk op je bek gaan af en toe bij hoort.

Ik sluit graag af met de volgende notie. Pas op met het oneindig integreren van duurzaamheidthema’s en dit onder circulariteit scharen. Koppel energietransitie los van circulair bouwen en ontwikkelen. Als het om circulariteit gaat, kijk dan vooral naar de milieudruk van toegepaste maatregelen, inclusief de levenscyclusanalyse van materialen in gebouwen en gebieden. Thema energie maakt hier onderdeel van uit, maar de energietransitie specifiek van de gebouwde omgeving is een ander verhaal. En dat is op zichzelf al complex genoeg. 

Download hier de presentaties (PDF):


Foto's: Jean van Lingen

Cover: ‘bouwplaats circulair’


Menno Schokker

Door Menno Schokker

Duurzaamheidsadviseur bij Merosch


Meest recent

Weekoverzicht donderdag 11 september door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Dit was de week van ruimtelijke kansen die voor het oprapen liggen

Het ging vooral om kansen pakken deze week. Automobielbedrijven die hun plek vinden in gebiedsontwikkeling, de kans voor Rotterdam om de concerten in De Kuip te beëindigen en de stad Maastricht die het verkeersriool A2 onder de grond wist te stoppen.

Weekoverzicht

11 september 2025

Luchtfoto Veenendaal Brouwerspoort door Studio Sterkenburg (bron: Studio Sterkenburg)

Veenendaal Brouwerspoort: 25 jaar lang met elkaar stappen vooruitzetten

Het is dit weekend feest in Veenendaal. De gebiedsontwikkeling Brouwerspoort is afgerond en dat wordt gevierd. Projectmanager Jeroen Feskens raakte al in de begindagen bij het project betrokken en vertelt over zijn ervaringen.

Uitgelicht
Casus

11 september 2025

DI-RECT in De Kuip door Kees de Graaf (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Een gemeente die milieurechten opkoopt om woningbouw mogelijk te maken: de casus van De Kuip

Deze zomer vonden de laatste popconcerten vinden plaats in De Kuip. De reden: de geluidsbelasting zou te hoog zijn voor de naast het stadion te bouwen woningen. De gemeente kocht daarop de milieurechten af.

Analyse

10 september 2025