Ruimtelijk Ontwerp
Wat doen ontwerpers en welke impact kan het ruimtelijk ontwerpen op gebiedsontwikkeling hebben? In dit dossier vindt u een verzameling van de voornaamste artikelen, onderzoeken, interviews en verslagen rondom deze vragen op Gebiedsontwikkeling.nu.
Gebiedsontwikkelaars hebben behoefte aan kennis over het ontwerpen aan integrale opgaven. Ontwerpen vinden zij vaak een ongrijpbaar onderdeel van gebiedsontwikkeling. Ontwerpers zeggen gebruik te maken van ontwerpkracht: ze zorgen voor verbeelding en creëren een overtuigend verhaal. Maar wat bedoelen ze daar precies mee?
In de praktijk blijken partijen met ervaring het belang van ontwerpen en ontwerpend onderzoek wel te onderschrijven. Ontwerpers blijken de belangen en kennis van partijen te kunnen samenbrengen en daarmee de zogenoemde ‘doorwaadbare plaats’ in een gebiedsontwikkeling vinden. Toch wordt de impact van ontwerpen en het inzetten van ontwerpers bij complexe, integrale opgaven in gebiedsontwikkeling door velen nog niet (h)erkend.
Inhoud
- Wat is ruimtelijk ontwerpen en wat is ontwerpend onderzoek voor gebiedsontwikkeling?
- Wat is de (meer)waarde en impact van ontwerpkunde in gebiedsontwikkeling?
- Hoe komen we van ontwerpstudies naar concrete plannen voor gebieden?
- Hoe zet je ruimtelijk ontwerp in bij complexe opgaven?
- Welke voorbeelden van ontwerpen aan ruimtelijke opgaven zijn er?
Wat is ruimtelijk ontwerpen en wat is ontwerpend onderzoek voor gebiedsontwikkeling?
Op zoek naar de meerwaarde van ontwerpend onderzoek in gebiedsontwikkeling
ONDERZOEK Ontwerpend onderzoek is hip. Maar wat hebben gebiedsontwikkelaars eraan? Staan ze ervoor open? En hoe zien andere betrokkenen dat? Twee onderzoekers van de Praktijkleerstoel Gebiedsontwikkeling brengen de kansen en gevaren in kaart.
7 mei 2019
“Als ontwerper zie je soms te snel de oplossing”
INTERVIEW In ‘Gebiedsontwikkeling voor alle leeftijden’ leren een junior en senior expert van elkaar. Hedwig van der Linden (TU Delft) en Jeroen de Willigen (De Zwarte Hond) bespreken hun ervaringen met ontwerpend onderzoek.
10 januari 2019
Kristiaan Borret, bouwmeester Brussel: “Een tekening brengt mensen samen”
INTERVIEW Kristiaan Borret, bouwmeester van Brussel, vertelt over de meerwaarde van ontwerpend onderzoek. “Het is toch absurd te denken dat het maken van een gebied een lineair project is waarbij je recht op een oplossing afgaat?”
28 december 2018
'Stel ontwerpkracht centraal bij aanpak energietransitie en klimaatadaptatie'
COLUMN De kennis van ruimtelijk ontwerpers en erfgoedspecialisten is essentieel bij de aanpak van het belangrijke energie- en klimaatvraagstuk. Dat zegt Syb Groeneveld, directeur-bestuurder Stimuleringsfonds Creatieve Industrie.
18 december 2018
Een tango van ontwerp en bestuur
Ontwerp als verhaallijn, verkennend en probleemstellend. Dat is de essentie van 25 jaar regionaal ontwerp in Zuid-Holland. Het boek “De kracht van regionaal ontwerp” analyseert en verbeeldt de complexe relatie tussen ontwerp en bestuur, in vele scha…
15 juli 2018
Wat is de (meer)waarde en impact van ontwerpkunde in gebiedsontwikkeling?
Richting nodig in gebiedsontwikkeling? Gebruik ontwerpend onderzoek als kompas
VERSLAG Onderzoekers van de Praktijkleerstoel Gebiedsontwikkeling willen weten hoe je ontwerpend onderzoek inzet. Tijdens een kennisbijeenkomst vraagt Riek Bakker zich af waarom je dit instrument hier in hemelsnaam níet voor zou inzetten.
29 augustus 2019
Met ontwerpend denken bouwen aan ongewisse toekomst
INTERVIEW Organisatieadviseur André Schaminée schreef een boek over ontwerpend onderzoek binnen publieke organisaties: “Hoe bouw je aan een toekomst waarin alles wat je maakt permanent onaf is?”
12 april 2019
De meerwaarde van ontwerpend onderzoek
Tien ontwerpteams, vijf steden, een onzekere toekomst: dat zijn de ingrediënten voor de ontwerpstudie 'De stad van de toekomst'. Onderzoekers van de TU Delft analyseren welke meerwaarde zulke ontwerpstudies hebben voor gebiedsontwikkelaars. “Het oud…
4 mei 2018
De rollen en taken van diverse actoren bij stedelijke vraagstukken zijn de afgelopen periode aan verandering onderhevig geweest. Vooral de ontwerper lijkt in deze tijd van 'organische gebiedsontwikkeling' er bekaaid vanaf te komen. In het nieuwe boe…
27 november 2017
Ontwerpen: de ‘hoe-vraag’ in gebiedsontwikkeling
Wat betekent ontwerp voor het oplossen van gebiedsopgaven? Wat is de waarde van ontwerp in gebiedsontwikkeling? Daarover gingen op dinsdagvond 6 juni de ervaren ontwerpers Rients Dijkstra (voormalig Rijksadviseur, Maxwan Architects), Alex Letteboer…
21 juni 2017
De rol van ontwerp in de zoektocht naar gesloten cirkels
Hoe kan ontwerp bijdragen in de zoektocht naar concepten en businessmodellen met ‘gesloten cirkels’ op gebiedsniveau? De derde dag van de sLIM Masterclass vond plaats op Schiphol en stond in het teken van circulaire economie. Sprekers Jeanet van Ant…
5 juli 2016
Blik in de keuken van ontwerpers
De complexiteit van stedelijke vraagstukken maakt dat het in gebiedsontwikkeling steeds meer gaat om wendbaarheid en flexibiliteit bij de uitvoering van plannen, samenwerking tussen verschillende opdrachtgevers en een transdisciplinaire werkwijze tu…
2 mei 2016
Hoe komen we van ontwerpstudies naar concrete plannen voor gebieden?
Hoe ontwerpstudies meer impact kunnen hebben
Laat duizend bloemen bloeien. Dat is volgens stedenbouwkundige Arjan Smits de praktijk van ontwerpend onderzoek. Hij pleit echter voor meer afstemming met het doel meer impact te hebben in gebiedsontwikkeling.
12 mei 2021
Ontwerpend onderzoek: veel gebruikt, nog geen optimaal effect
Tijdens de bijeenkomst ‘Ontwerpen voor en in gebiedsontwikkeling’ in november vertelden experts over hun ervaringen met en ideeën over de rol van ontwerp in gebiedsontwikkeling. “Je moet combineren waar het kan, maar ook kiezen waar het moet.”
3 december 2020
Verbeeldingskracht: geen garantie, maar wel een richting voor de toekomst
Gebiedsontwikkelaars hebben een haat-liefdeverhouding met ‘toekomstdenken’ en ‘verbeeldingskracht’. Leerstoel Gebiedsontwikkeling onderzoekt daarom hoe je via ontwerpen tot een realiseerbaar plan komt, via De Binckhorst en Almere Schaalsprong.
14 juli 2020
De klimaatverandering, de woningbouwopgave en de opmars van distributiecentra zijn drie urgente redenen voor een lange-termijnplanning van ruimtelijke ontwikkelingen, betoogt Agnes Franzen.
12 december 2019
Tussen ontwerpend onderzoek en ontworpen realiteit
VERSLAG Hoe kan ontwerpend onderzoek bijdragen aan samenhangende duurzaamheidsopgaven? Die vraag stond centraal tijdens de workshop ‘Hoe maak je gebruik van ontwerpkracht’ op de RLi-werkconferentie ‘Regio 2050, werken aan een duurzame toekomst’.
30 september 2019
Mini-essay: pleidooi voor ontwerpend denken
In het innovatiegerichte bedrijfsleven is design thinking (een onderzoeksmethode waarin via creatieve strategieën ontwerpen ontstaan) een hype. In de ruimtelijke ordening - en ook zeker in gebiedsontwikkeling - blijft ontwerpend onderzoek echter vaa…
12 juli 2018
Creëren ontwerpers een doorbraak voor stedelijke mobiliteit?
Autonome auto's, fietsvriendelijke steden, digitale vervoersplatforms: de toekomst van stedelijke mobiliteit zit vol onzekerheden, en daar houden mensen niet van. Tijdens de Masterclass Mobiliteit legden wetenschappers hun kennis én dilemma's daarom…
24 april 2018
TU Delft onderzoek naar relatie tussen ontwerp en Omgevingswet
In 2018 gaat in wat wel wordt genoemd 'de grootste wetswijziging in Nederland sinds Thorbecke'. 24 wetten met bij elkaar 4700 artikelen, 120 Algemene Maatregelen van Bestuur en 120 Ministeriële regelingen gaan op in 1 Omgevingswet, 4 AMvB’s en ca. 1…
8 april 2016
Actieagenda Ruimtelijk Ontwerp 2017-2020 gepresenteerd
Op dinsdag 13 december 2016 Is de Actieagenda Ruimtelijk Ontwerp 2017-2020 ‘Samen Werken aan Ontwerpkracht’ gelanceerd door minister Schultz van Haegen (IenM) en minister Bussemaker (OCW). De openbare presentatie van de agenda, getiteld Samen werken…
22 december 2016
Hoe zet je ruimtelijk ontwerp in bij complexe opgaven?
Betrek alle belanghebbenden bij ontwerpend onderzoek binnen gebiedsontwikkeling
Ontwerpend onderzoek kan in verschillende gedaanten en gradaties een doorslaggevende rol spelen in gebiedsontwikkeling analyseert Marco Broekman. Daarvoor is volgens hem wel commitment nodig van alle belanghebbende partijen.
30 maart 2021
Niet het ruimtelijk ontwerp maar het concept is leidend in gebiedsontwikkeling
Volgens Amvest-projectdirecteur Maarten Janssen wordt conceptontwikkeling steeds belangrijker in gebiedsontwikkeling. Daardoor verandert de rol van ruimtelijk ontwerp.
22 maart 2021
Een quick-start voor ontwerpen met waarden in gebiedsontwikkeling
Hoe maak je duidelijk welke waarden een rol spelen bij partijen die samenwerken in een gebiedsontwikkeling? De animatie van de TU Delft biedt hiervoor de nodige handvatten.
9 juli 2020
Co-creatie in gebiedsontwikkeling: van moetje naar meerwaarde
De omgevingswet verplicht tot ‘participatie’ bij gebiedsontwikkeling. Ontwerpers Hanneke Stenfert en Pieter Graaff leggen uit hoe je deze eis opwaardeert van ‘verplicht nummer’ naar ‘waardevolle bijdrage’.
24 oktober 2019
Regionaal ontwerp als bindmiddel en kompas
Tijdens de boekpresentatie van ‘De kracht van het regionaal ontwerp – 25 jaar vormgeven aan Zuid-Holland’ vertelden de auteurs en drie experts wat gebiedsontwikkelaars kunnen leren van regionaal ontwerp.
5 mei 2018
De rol van ontwerp volgens publieke en private opdrachtgevers
De kracht van het (stedenbouwkundig) ontwerp staat weer op de agenda. Waar in de eerste sLIM Masterclass het begrip complexiteit werd ontrafeld, stond in de tweede sessie op 20 mei het publieke en private perspectief centraal. Na een introductielezi…
6 juni 2016
Als de bewoner een ontwerper wordt
Wat gebeurt er als je bewoners en andere betrokkenen aan de ontwerptafel uitnodigt? In het beste geval ontstaat een plan dat breed wordt gedragen en zelfs een woningmarktcrisis kan doorstaan. Community planning kan bovendien beweging brengen in vast…
10 september 2015
30 jaar scenariomethode; kan planning helpen?
Op 12 juni werd in het Rotterdamse NAi het boek 'Dutch New Worlds: Scenario’s in de stedenbouw en ruimtelijke ordening in Nederland, 1970-2000' gepresenteerd. Het verschijnen van dit boek werd gebruikt als vertrekpunt in een nieuwe ronde van debat.…
14 juni 2012
Welke voorbeelden van ontwerpen aan ruimtelijke opgaven zijn er?
Ontwerpen vanuit de doorsnede: boven- en ondergrond als samenhangend systeem
Als we doorsnedes door de boven- en ondergrondse stad tekenen, kunnen we dan tot een duurzamere inrichting van de ruimte komen? Jutta Hinterleitner en Fransje Hooimeijer (TU Delft) en Paul Gerretsen (Vereniging Deltametropool) denken van wel.
30 april 2021
Gebiedsontwikkeling via een beperkte rolopvatting, of juist opgaven verbinden?
Stel je bij stedelijke transformaties harde onderlinge contracten op? Of kies je voor een flexibele samenwerking? Onderzoekers van de TU Delft geven de mogelijkheden, inclusief casussen.
5 november 2019
Ontwerpers aan de klimaattafels: hoe ziet Nederland er in 2050 uit?
VERSLAG Wat zijn de ruimtelijke consequenties van het Klimaatakkoord? Vijf ontwerpers die hebben deelgenomen aan de sectorale klimaattafels, ‘tafelen na’ met onafhankelijk adviseur Boris Hocks op initiatief van het Architectuur Instituut Rotterdam.
9 mei 2019
Nieuw ontwerplab voor klimaatrobuuste stad
Hittegolven, droogte, hoosbuien, overstromingen – ons klimaat verandert, en als we niets doen, worden onze steden straks onleefbaar. Om dat te voorkomen, richtten de gemeente Eindhoven, TU/e en waterschap De Dommel een OntwerpLab op, waarin ze samen…
28 februari 2018
Onderzoekend ontwerpen aan circulaire stad
Circulair denken is nog lang geen vanzelfsprekendheid voor alle stakeholders bij gebiedsontwikkeling. Met de crisis achter de rug verlopen projecten nu in een razend tempo en is voor onderzoek gericht op 'ontwerpen aan de circulaire stad' vaak geen…
5 december 2017
De energietransitie: uitdager van een nieuwe ontwerppraktijk
Tijdens zes avonden zetten de IABR en Ruimtevolk de vragen die de zoektocht naar “The Next Economy” opwerpt in het perspectief van de ontwerp- en planningsopgave. Welke ontwerpoplossingen, planningsstrategieën en handelingsperspectieven zijn denkbaa…
16 juni 2016
Schiphol uit de hinder trekken
Een ijzersterke economische motor én een brullend en gierend monster. Schiphol is beide tegelijk. Ergens tussen deze uitersten moet de toekomst van de luchthaven en zijn regio vorm krijgen. Flinke groei is voorzien maar dan wel met gesloten kringlop…
16 november 2014
Cover: ‘Dossier Ruimtelijk Ontwerp’ door Publiek domein (bron: Pixy)