Klimaatadaptatie

Zijn huiseigenaren financieel gezien goed genoeg voorbereid op de opwarming van de aarde? Het onzekere antwoord op die vraag zorgt voor financiële spanning op de woningmarkt én heeft ook grote sociale gevolgen zoals klimaatgentrificatie.

Klimaatverandering is een urgent mondiaal probleem dat Nederland bij uitstek raakt. Onderzoekers Tom Daamen en Zac Taylor doordenken wat dit voor gebiedsontwikkeling betekent - en welke kansen dit biedt.

Waterschapsbestuurder Bea de Buisonjé vindt niet dat waterbeheerders prioriteit moeten geven aan het oplossen van de woningnood. Het is eerder andersom: er moet veel meer rekening gehouden worden met klimaatadaptatie in gebiedsontwikkeling.

Steeds meer lokale overheden nemen maatregelen tegen de gevolgen van klimaatverandering. Uit onderzoek onder twintig gemeentelijke koplopers blijkt dat de uitvoering op het gebied van klimaatadaptatie nog een stuk integraler kan.

De aanpak van problemen door bodemdaling in steden vraagt een integrale aanpak. En een coördinerende rol van het Rijk, zo bleek tijdens een bijeenkomst van de ‘coalitie stevige steden met een slappe bodem’.

De stijgende zeespiegel discrimineert op de Amerikaanse woningmarkt, blijkt uit onderzoek. In sommige staten wordt over dertig jaar de helft van de woningen in het betaalbare segment bedreigd door overstromingen.

Bij ontwikkelingen speelt hittebestendigheid van het gebied een steeds belangrijkere rol. Onderzoekers van de Hogeschool van Amsterdam onderzochten welke hittekaarten handig zijn om een gebied optimaal klimaatadaptief te maken.

De leerstoel Gebiedsontwikkeling hield begin maart de expertbijeenkomst over klimaatrisicomanagement voor de gebouwde omgeving. Een drie-lenzen-benadering moet hierbij helpen.

De SKG Award 2022 wonnen ze net niet, maar dat betekent niet dat de bewoners van het Amersfoortse Soesterhof bij de pakken neerzitten. Na tien jaar wachten, overleggen en ontwerpen begint het duurzame avontuur namelijk nu pas echt.

Een transitie naar een natuurinclusief ingericht Nederland vergt volgens een scenariostudie van het PBL en de WUR grote veranderingen op sociaal, economisch en ruimtelijk gebied. Daar staan meerdere duurzame en maatschappelijke opbrengsten tegenover.

Waterbeheer en gebiedsontwikkeling gaan door klimaatverandering steeds vaker hand in hand. De Duitse stad Hamburg bewijst dat een oer-Hollandse uitvinding voor zowel droge voeten als een waardevolle openbare ruimte kan zorgen.

In zijn reportage over het Floriadeterrein laat journalist Jaco Boer zien hoe het landschap als basis dient voor de nieuwe wijk Almere Hortus.

Als meervoudig winnaar van de titel ‘warmste stad van Nederland’ wist Eindhoven dat het roer om moest. Een tochtplan, strenge vergroeningsverplichtingen en groene gevels zijn nodig om de hittestress te bestrijden én meer woningen te bouwen.

Van levenloze vlakte naar groene biotoop: met dit zes-stappenplan van Ingrid Sloots (Nest architect voor de dieren) kan ieder project omgetoverd worden tot een natuurinclusieve ontwikkeling.

Bouwen mét natuur maakt woonbuurten aantrekkelijk en draagt bij aan biodiversiteit en klimaatadaptatie. Dat blijkt uit een rondgang langs 12 natuurrijke woonbuurten. Tegelijkertijd zijn de kosten voor groenbeheer niet hoger dan in andere wijken.

Klimaatadaptief bouwen is vooral nog een publieke opgave. Niet omdat marktpartijen weigeren mee te doen, maar omdat ze niet of niet voldoende betrokken worden. Dat concludeert de Rijksoverheid na eigen onderzoek.

Tuinbuurt Vrijlandt is een nieuwe inbreidingswijk in Rotterdam met 290 woningen. Ontwikkelaar, architect en Vogelbescherming leggen uit hoe het lukt om dit gebied natuurinclusief, klimaatadaptief én betaalbaar te maken.

Natuurinclusief ontwikkelen wordt steeds gebruikelijker in gebiedsontwikkeling. Toch is het volgens Sabine Boukens tijd voor een volgende stap. Zij formuleert in haar onderzoek negen principes voor ‘parkinclusief ontwikkelen’.

Ruimtelijke uitdagingen in steden worden steeds groter, maar de ruimte blijft schaars. De oplossing: gebruik het dak. De nieuwe Duurzame Daken Kansenkaart is een vertrekpunt en inspiratiebron voor overheden, marktpartijen en bewoners.

De gemeente Pijnacker-Nootdorp heeft al flink wat ervaring opgedaan met groene, klimaatbestendige nieuwbouwprojecten. "Als je naar het totaalplaatje kijkt, zijn de beheerskosten voor een klimaatadaptieve wijk op de lange termijn lager.”

Projectontwikkelaar Synchroon heeft biodiversiteit tot speerpunt van haar werkwijze gemaakt. “In gebiedsontwikkeling zijn voor ons het landschap en de natuur niet de invulling na stedenbouw, maar het startpunt.”

Volgens de auteurs van ‘Neighbourhoods for the Future’ kan de klimaatopgave het beste op buurtniveau en samen met een sociale agenda vorm krijgen. Recensent Agnes Franzen: “dit boek biedt bruikbare handreikingen voor een stad als levend organisme.”

Steden worden steeds belangrijker bij het herstel van de biodiversiteit, stellen onderzoekers van Sweco. Daarom moet de natuur een veel prominentere rol gaan spelen in gebiedsontwikkeling.

Bij gebiedsontwikkeling wordt vergroening van de openbare ruimte wordt steeds vaker toegepast als maatregel tegen hitte. Maar hoe benut je deze maximaal in stedelijk gebied? Wageningen Research ging op onderzoek uit.

Klimaatverandering vraagt om meer aandacht voor een klimaatadaptatieve inrichting van de woonomgeving. Experts en stakeholders moeten beter samenwerken, systemen op het vlak van techniek, budgetten en informatieverzameling.

AT Osborne-adviseurs Jurgen van der Heijden en Denise de Blok stellen dat duurzame ambities geen geld hoeven te kosten, maar dit juist kunnen opleveren via integrale business cases. Zij leggen dit uit via de casus Waterplein Oudenbosch.

Steden met twee keer zoveel inwoners op hetzelfde oppervlak, die ook leefbaar én klimaatadaptief zijn? Volgens een groep Zweedse onderzoekers is het, onder voorwaarden, mogelijk.

ANALYSE Technische oplossingen in de gebouwde omgeving kunnen de gevolgen van klimaatoverlast fors beperken. Klimaatbestendig opdrachtgeverschap is bij gemeenten alleen nog onderbelicht. Bouwend Nederland geeft daarom 7 tips.

INTERVIEW Een goed stadsklimaat is meer dan het toevoegen van wat groen en waterpartijen. Sanda Lenzholzer (Wageningen University) over windcorridors en andere ontwerpscenario’s.

ANALYSE Het klimaat verandert, en steden moet mee veranderen. Maar welke aanpassingen zijn daarvoor nodig in de ruimte en samenleving? Voorbeelden uit Breda en Heerhugowaard laten zien hoe je zorgt voor klimaatbestendige gebiedstransformaties.

STAPPENPLAN Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen zijn druk met de klimaatverandering, zoals via stresstesten. Dat klinkt eenvoudig, maar toch is het voor veel overheden een worsteling. Daarom dit stappenplan.

Aanduidingen als historische binnenstad, volkswijk of naoorlogse tuinstad geven veel informatie over de karakteristieke woonomgeving die daarbij hoort. We ‘zien’ meteen de bouwperiode, bouwstijl, mate van verstedelijking, type en grootte van woninge…

NIEUWS Eind mei ondertekenden de gemeenten Elburg, Ermelo, Harderwijk, Hattem, Nunspeet, Oldebroek en Putten, plus Waterschap Vallei en Veluwe een bestuursovereenkomst. Daarin staat hoe zij werken aan een klimaatrobuuste regio.

Hittegolven, droogte, hoosbuien, overstromingen – ons klimaat verandert, en als we niets doen, worden onze steden straks onleefbaar. Om dat te voorkomen, richtten de gemeente Eindhoven, TU/e en waterschap De Dommel een OntwerpLab op, waarin ze samen…

Onzekerheid rondom het stikstofprobleem zorgt er opnieuw voor dat de versnelling van de woningbouwopgave in het gedrang komt. Emeritus hoogleraar Friso de Zeeuw laat zijn licht schijnen over de ontwikkelingen van de afgelopen weken.

Om de stikstofcrisis aan te pakken pleit emeritus hoogleraar gebiedsontwikkeling Friso de Zeeuw voor extra budget voor gerichte uitkoop van agrarische bedrijven die in de buurt van natuurgebieden veel stikstofdepositie veroorzaken.

Wat schiet gebiedsontwikkeling op met het eindrapport over stikstof van de ­commissie-Remkes? Niets, concludeert emeritus hoogleraar gebiedsontwikkeling Friso de Zeeuw. "Wacht niet op de besluitvorming over ‘Remkes’, onderneem zelf actie."

Volgens de commissie Remkes moet ook de bouw flink snijden in de stikstofuitstoot. Experts bespraken de consequenties hiervan voor gebiedsontwikkelaars tijdens een SKG-webinar eind juni.

Waar zit ruimte in de stikstofkwestie? Die vraag stond centraal tijdens een door SKG georganiseerd webinar. In het vervolg op 24 juni wordt het rapport van de commissie Remkes geduid.

Rijk en provincies moeten meer lef tonen om de bouw van nieuwe woningen op peil te houden. Friso de Zeeuw en Jelle Beemsterboer geven zeven adviezen gericht op de stikstofcrisis.

Dat van de ene op de andere dag zoveel boeren en bouwers hun werk niet meer kunnen doen is knap waardeloos, vindt columnist Hans-Hugo Smit. Lijdt Nederland aan BANANAS, het Build Absolutely Nothing Anywhere Near Anything-Syndroom?

Hoe woningbouw de stikstofcrisis kan helpen oplossen: een hogere adressendichtheid leidt tot een minder uitbundig mobiliteitsgedrag, want om de hoek is volop keuze aan winkels, scholen en een groot aantal banen.

Met een paar maatregelen kan het kabinet de ontwikkeling en de bouw van woningen weer vlot trekken. Dat schrijft de woningbouwsector in een brief aan het kabinet.

Stikstof, woningbouw, energietransitie? Lex van den Nieuwenhof, adviseur gebiedsontwikkeling, stelt een nieuw perspectief voor: geef boeren de kans bij te dragen door radicaal van functie te wijzigen.

NIEUWS NEPROM-directeur Jan Fokkema teleurgesteld over stikstofadvies Remkes: “Er staan geen maatregelen in die de vergunningverlening op korte termijn weer op gang brengen.” De stikstofuitstoot van woningbouw is volgens hem bovendien te verwaarloze…

OPINIE Vanwege de PAS-problematiek worden draconische maatregelen voorgesteld om de stikstofneerslag op natuurgebieden terug te dringen. Hoog tijd om naar de wetgeving te kijken die deze crisis veroorzaakt, vindt Martijn de Groot.

ANALYSE Kom met acties voor de stikstofproblematiek en benut de economische rugwind om de bouw op koers te brengen. Dat adviseert Bouwend Nederland-voorzitter Maxime Verhagen aan de politiek.

NIEUWS NEPROM-voorzitter Desirée Uitzetter wil dat woningbouwprojecten vrijgesteld worden van beperkingen uit het geannuleerde PAS. Dit gaat echter niet op, zeggen RIVM en Jan Willem Erisman.

ANALYSE Met de PAS is een theoretische beleidswerkelijkheid gecreëerd zonder uitvoeringskracht. Strijdige belangen zijn ‘weggepolderd’ en daarvoor betalen we nu de rekening, betoogt hoogleraar Gebiedsontwikkeling Co Verdaas. Tijd voor reflectie!

ANALYSE Vier deskundigen geven antwoord op de vraag hoe we voorkomen dat het land hierdoor op slot gaat. De antwoorden variëren van een nationale discussie tot meer begrip voor hoe slecht het gaat met onze natuur.

NIEUWS - Het is een unicum met een vreemde bijsmaak: de geplande woonwijk Melickerveld in Roermond is vermoedelijk de eerste die niet gebouwd mag worden vanwege de stikstofproblematiek.

NIEUWS In bijna elke gemeente liggen projecten stil door de beëindiging van het PAS. Dit blijkt uit een enquête van de VNG onder haar achterban. Getroffen sectoren zijn onder meer woningbouw, bedrijfsleven en duurzame energie.

ANALYSE Met het poldermodel ligt een pragmatische oplossing voor de stikstofuitstoot in het verschiet, betoogt Friso de Zeeuw. Een oplossing die recht doet aan de ‘ecofundi’s’ én de ‘bouwfanaten’.

NIEUWS Volgens de NEPROM worden er steeds minder nieuwbouwwoningen te koop aangeboden. De redenen: een groot tekort aan capaciteit bij de bouwers, te weinig woningbouwlocaties en de stikstofuitspraak. Kopers hebben daardoor amper keuze.

COLUMN Stop met het “inpolderen van tegenstrijdige ambities” en maak toekomstbestendige keuzes, concludeert Ellen van Bueren na recente rechterlijke uitspraken (Hembrugterrein, Lelystad Airport, Programma Aanpak Stikstof).

Stedelijke gebieden in Nederland hebben steeds vaker te maken met wateroverlast en watertekorten door extreme weersomstandigheden. De Urban Waterbuffer kan de duurzame en klimaatbestendige oplossing zijn, zeggen onderzoekers.

GO COLUMN Waarom niet direct óp het water bouwen in plaats van daar eerst land van te maken? Columnist Frank ten Have schetst uiteenlopende ruimtebesparende en klimaatvriendelijke mogelijkheden.

NIEUWS Houd bij alle ruimtelijke plannen meer rekening met klimaatverandering, waarschuwt deltacommissaris Peter Glas. Op Prinsjesdag presenteerde hij het Deltaprogramma. "Klimaatadaptief en waterrobuust bouwen zou het 'nieuwe normaal' moeten zijn."

De wording van Nederland is het verhaal van de gespannen verhouding tussen land cultiveren en water beheersen. Nederlandse waterwerken zijn wereldwijd vermaard. Het Deltaprogramma, inmiddels zeven jaar onderweg, is het meest recente hoofdstuk in dat…

De afronding van het tweejarige onderzoeksproject 'De klimaatbestendige stad, inrichting in de praktijk' ging op 5 april gepaard met een beschouwing van de belangrijkste resultaten. Het aan de Hogeschool van Amsterdam en de Hanzehogeschool Groningen…